DT News - Netherlands - Daktari voor de Masaï – Mobiele mondzorg in de Serengeti

Search Dental Tribune

Daktari voor de Masaï – Mobiele mondzorg in de Serengeti

Prof. dr. Martin Jörgens (links) tijdens een dentale behandeling in Tanzania.
Prof. dr. Martin Jörgens

Prof. dr. Martin Jörgens

di. 2 december 2014

Bewaar

De Serengeti (‘eindeloze vlakte’ in het Masaï) is een uitgestrekte savannestreek in het noorden van Tanzania en het zuiden van Kenia. Tandarts prof. dr. Martin Jörgens reisde af naar dit bijzondere gebied en doet hieronder kleurrijk verslag van zijn belevenissen. Een inspirerend verhaal van een tandarts die een pioniersrol vervulde en zijn deskundigheid inzette om een hulpbehoevende bevolkingsgroep een grote dienst te bewijzen. Oorspronkelijk gepubliceerd in tijdschrift Cosmetic Dentistry & Science, 03/2014.

Veel natuurwetenschappers beschouwen de Serengeti als het belangrijkste nationale park ter wereld, vanwege de enorme diversiteit aan flora en fauna. Miljoenen dieren doorkruisen continu de volle breedte van het gebied om naar voedsel te zoeken. Een safari die ik in 2010 ondernam, bracht me naar het hart van het gebied en van daaruit noordwaarts naar een klein Masaï-dorp genaamd Ololosokwan. Daar kreeg ik een warm welkom van de plaatselijke bewoners. Mijn gids, een lokale gids van de reisorganisatie &Beyond die de regio goed kende, nam me mee naar de typische ontmoetingsplaatsen voor olifanten, leeuwen en luipaarden. Ook bracht hij me naar zijn eigen dorp, waar hij met enige trots een school en een kleine kliniek liet zien.

De kliniek was een donatie van &Beyond en de Africa Foundation en bestond uit een degelijk gebouw met zeven kamers, waarvan twee van medische apparatuur waren voorzien. Het bordje ‘Daktari’ dat op de deur naar een behandelkamer prijkte maakte zoveel indruk op me, dat ik in een opwelling de aanwezige arts beloofde er een dentale behandelunit te starten.

De omstandigheden waren perfect en ik wist vanaf dat eerste ogenblik dat we hadden gevonden waarnaar we al zo lang op zoek waren: de locatie voor een mondzorgproject in Afrika. Na jaren te hebben gewerkt voor Land Rover als mobiele tandarts bij offroadwedstrijden zoals de Camel Trophy, de Land Rover G4 Challenge en de Land Rover Experience had ik belangstelling voor een permanente praktijklocatie van waaruit we medische diensten konden leveren met behulp van offroadwagens.

Overal waar ik tijdens mijn safari kwam, verbaasde ik me over het ontbreken van enige vorm van mondzorg. Tanzania heeft 52 miljoen inwoners, waarvan slechts 250 tandartsen. Als gevolg daarvan zijn uitgestrekte regio’s verstoken van mondzorg. In het algemeen moeten patiënten grote afstanden overbruggen en soms barre reizen afleggen om een stad te bereiken met een tandarts. Bij de tandartsen die er zijn, is het zorgniveau sterk onderontwikkeld, zodat velen bang zijn om behandeld te worden. Vaak zijn de andere (levens)behoeften in het land zoveel urgenter dat de mondzorg om economische redenen terzijde wordt geschoven

Het project gaat van start
Het duurde bijna een jaar voordat onze praktijk Dental Specialists het project ‘Daktari (dokters, red.) voor de Masaï’ kon starten. Met de beste mobiele uitrusting en vol enthousiasme reisden we als ware avonturiers naar onze doelen nabij het Manyara-meer, in het Ngorongoro-gebied en in de Serengeti. &Beyond werd onze belangrijkste sponsor. Deze Zuid-Afrikaanse organisatie ondersteunt medische projecten in het buitenland. Door de hulp van &Beyond werd het mogelijk om (mond)zorg te leveren op de meest afgelegen plekken in Tanzania, wat zeker op het gebied van logistiek en communicatie erg welkom was.

Toen ik met mijn collega dr. Caroline Kentsch mijn eerste verkennende bezoek aan Tanzania bracht, kochten we een terreinwagen die geschikt was voor safaritochten. De wagen bleek perfect geschikt voor offroadrijden en kon veel vracht vervoeren. In de stad Arusha haalden we aanvullende medicijnen en instrumenten, omdat de 15 transportkisten uit Duitsland niet voldoende waren. Na een korte stop bij het Manyara-meer kwamen we uiteindelijk uit in Ololosokwan, waar we enige tijd zeven dagen per week aan de slag gingen. De kliniek aldaar had toen nog niet de beschikking over elektriciteit en stromend water. We regelden daarom een min of meer werkende generator en pasten onze manier van werken zo goed mogelijk aan de omstandigheden en de plaatselijke bevolking aan. We leerden snel hoe om te gaan met de hitte, tseetseevliegen, muggen, vliegen en andere insecten. Een speciale roetkaars voor het verjagen van insecten werkte goed, maar zorgde ervoor dat onze mondkappen en kleding zwart werd. Er waren toen nog geen tandartsstoelen, dus moesten we patiënten de hele dag staand behandelen. De patiënten zaten op een bureaustoel of lagen op een doktersbank. Tijdens deze eerste trip deden we waardevolle ervaringen op ter voorbereiding op ons volgende bezoek.

Vanwege het gebrek aan ondersteunend personeel gingen we eenmaal thuis aan de slag om ons team uit te breiden. Mijn goede vriend dr. Alex Roschker uit Keulen (tandarts-implantoloog en kaakchirurg) sloot zich bij ons aan, net als twee medewerkers van onze kliniek in Düsseldorf. Sandra Ahsan werkte onafhankelijk met ons als mondhygiënist en Miriam Schorn transformeerde zichzelf in een rasechte tandenfee in de jungle rond het Manyara-meer. Met aanvullend materiaal dat wij ontvingen van de organisatie Medor konden wij aanvullende behandelplekken opzetten.

Na enige tijd waren er chirurgische afzuiginstallaties en instrumenten aanwezig bij het Manyara-meer en in Ololosokwan. Met een team van in feite drie personen die behandelingen uitvoerden, konden wij in 14 dagen meer dan 650 Masaï behandelen. Geleidelijk kreeg het project de goedkeuring van de lokale populatie. Schoolklassen in Ololosokwan brengen nu regelmatig met elkaar een bezoek aan onze gespecialiseerde kliniek.

embedImagecenter("Imagecenter_1_1412",1412, "large");

Het project levend houden
Ook tijdens een ander projectmatig bezoek in januari 2013 ontvingen ongeveer 650 patiënten een tandheelkundige behandeling. Het was een welkome ontwikkeling dat we door onze steeds geavanceerdere apparatuur in staat waren aan pijnbestrijding te doen zonder noodzakelijkerwijs voor een extractie te kiezen. Vele verlijmde synthetische bruggen werden aangelegd om gaten tussen frontelementen te dichten. Een grote hoeveelheid caviteiten werd gevuld in de frontelementen als onderdeel van de behandeling tegen gebitsslijtage. Ernstige gevallen van fluorose werden behandeld om een betere esthetiek te bereiken.

Fluorose is een wijdverbreid probleem onder de Tanzaniaanse bevolking. In het noorden lijdt tot 90% van de inwoners aan ernstige gevallen van de aandoening. Ook konden we elementverlies voorkomen door wortelkanaalbehandelingen. Verder hebben we posterieure elementen behouden door ze te vullen. Met behulp van ultrasone apparatuur en mobiele lasers zijn ook parodontale behandelingen mogelijk. Digitale röntgenapparaten van Koreaanse makelij (Dexcowin) stellen ons in staat haarscherpe beelden in enkele seconden op onze laptop te laten verschijnen. Deze hulpmiddelen zijn absoluut cruciaal bij het uitvoeren van chirurgische ingrepen en wortelkanaalbehandelingen.

In september 2013 werd een volgende mijlpaal bereikt voor het project, toen de Universiteit van Sevilla ons vroeg om het te integreren in zijn opleidingsprogramma voor MKA-chirurgen. Die maand reisden twee Spaanse MKA-chirurgen met ons mee naar het Manyara-meer, Ngorongoro en de Serengeti. Ook de Engelse tandarts dr. Andra Chan reisde mee; zij had zes jaar als tandarts bij de Britse marine gediend.
Ons internationale gezelschap heeft non-stop gewerkt op meerdere plaatsen binnen het Tanzaniaanse vasteland. De interactie tussen deze specialisten uit verschillende landen die nooit eerder hadden samengewerkt had een enorme charme. Het chirurgische team was zelfs in staat om complexe chirurgische ingrepen uit te voeren. Als één ding ons toen duidelijk werd, was het dit: het is veel efficiënter om behandelingen uit te voeren met een groter team, omdat dit betekent dat de taken verdeeld kunnen worden.

In februari 2014 brachten wij ons tweede bezoek aan het Tanzaniaanse eiland Zanzibar. De lokale omstandigheden en het klimaat maken het aanbieden van mondzorg daar moeilijker dan op het vasteland. De temperaturen stijgen overdag vaak boven 33oC en de hoge luchtvochtigheid maakt elke vorm van fysieke activiteit zwaar. Daarom pasten we onze werktijden en manier van werken aan. Onze faciliteiten en apparatuur bevond zich op een eilandje bij de kust; onze patiënten bereikten ons per boot. In deze situatie voelden wij ons een beetje als Robinson Crusoë.

Waar we op het vasteland vooral chirurgische ingrepen hadden gedaan, kwamen we op Zanzibar veel ernstige gevallen van parodontitis tegen. Enerzijds komt dit door de genetische aanleg voor dit soort aandoeningen, maar ook het dieet is een factor. Inwoners van Zanzibar consumeren meer vis, terwijl groenten en zoetigheden moeilijker te bemachtigen zijn. Fluorose komt op Zanzibar nauwelijks voor.

Na een uitvoerige voorbereiding terwijl we terug waren in Duitsland, konden we onze uitrusting aanzienlijk uitbreiden. Behalve onze chirurgische afzuiginstallatie kregen we nu ook een nieuwe Chinese behandelunit van de organisatie Medor. Het bleek een enorm avontuur om deze apparatuur ook echt te bemachtigen vanwege de vele administratieve hordes die de Afrikaanse autoriteiten opwierpen. Zo gebeurde het dat een douanier de vervoersdocumenten onnodig wijzigde, en dat apparatuur niet mee mocht op een vlucht omdat het vliegtuig te zwaar zou zijn.

De Chinese behandelunit bleek uiteindelijk erg compact en efficiënt. Door een geïntegreerde compressor is de unit in vijf seconden klaar voor gebruik en bruikbaar voor elke soort behandeling, van synthetische vullingen tot complexe chirurgie. De unit kan zelfs worden ingecheckt met de reguliere ruimbagage van 23 kg en is de basis voor alle mobiele behandelingen die ‘Daktaris for Masaï’ in de toekomst zullen ondernemen.

Graag willen we naast de genoemde partijen ook de organisatie Condor ConTribute bedanken voor de hulp bij het transporteren van onze behandelapparatuur en materialen. Zonder dergelijke hulp kan een avontuurlijk project als dit nauwelijks slagen. De tekenen van dankbaarheid die wij ontvingen van de Tanzanianen die wij gratis behandelden was onbeschrijflijk en is niet te vergelijken met welke ervaring dan ook die een (tand)arts kan meemaken. Hartelijk dank namens de Daktaris for Masaï – Na safari nzuri (goede reis, red.)!

To post a reply please login or register
advertisement
advertisement