Interview: app voor eerste hulp bij tandletsel

In uw onderzoek heeft u verschillende aspecten van tandletsel onderzocht. Wat zijn de belangrijkste bevindingen over de incidentie, oorzaak en kosten van tandletsel?
De oorzaak van tandletsel hangt vooral af van leeftijd en omgeving. Een studie uitgevoerd in Västmanland County in Zweden wees uit dat, gedurende de eerste zes levensjaren, vallen de belangrijkste oorzaak was van tandletsel; tussen 7 en 15 jaar was dat geduwd of geslagen worden, gevolgd door valpartijen; tussen 16 en 30 jaar was geslagen of geduwd worden opnieuw de belangrijkste oorzaak. De omgeving waarin tandletsel het meest voorkwam was thuis (0-6 jaar), op school en bij sport (7-15 jaar), en bij sporten en in het verkeer (7-30 jaar).

Een probleem is dat ongeveer de helft van de kinderen met tandletsel tijdens de kindertijd met nog een ander tandheelkundig probleem zal kampen. Het risico om meer dan een keer door tandletsel te worden getroffen neemt significant toe als de eerste schade werd toegebracht op negenjarige leeftijd, vergeleken met twaalfjarige leeftijd.

U vond daarnaast dat de behandeling van traumatisch tandletsel voor patiënten lang en kostbaar was, vergeleken met andere soorten letsel.
Dat heb ik onderzocht in een nog te verschijnen longitudinale studie, uitgevoerd in Zweden in 2002. De totale kosten (inclusief directe en indirecte kosten) werden geschat op drie tot vier miljoen euro per miljoen mensen per jaar, in de leeftijd van 0 tot 19.

Omdat tandletsel bij een jong en opgroeiend persoon vaak verschillend weefsel treft, zullen lange, tijdrovende en dure behandelingen in de jeugd doorlopen tot in volwassenheid. Onderzoeken in Zweden hebben laten zien dat het gemiddelde aantal bezoeken binnen twee jaar als gevolg van complex tandletsel aan een permanente tand (blootliggende pulpa of ontwrichte tand) negen was, vergeleken met gemiddeld anderhalf bezoek als gevolg van ander lichamelijk letsel, behandeld op poliklinische basis. De gemiddelde behandelkosten voor deze poliklinische patiënten was 80 euro, vergeleken met 550 euro voor complex tandletsel aan een permanent element.

Is er genoeg kennis over eerste hulp bij het publiek, en dan met name ouders, leerkrachten en andere zorgverleners?
Nee! Dit is een kort en definitief antwoord. In mijn onderzoek heb ik veel wetenschappelijke publicaties gezien die een algemeen gebrek aan kennis laten zien bij al deze groepen. Elke derde volwassene zal tandheelkundig letsel oplopen tijdens zijn of haar leven. Het komt echter zo zelden voor dat mensen over het algemeen de ervaring ontberen om ermee om te gaan. Bovendien wordt het over het algemeen beschouwd als onverstandig je te bemoeien met de mond van iemand anders en zijn veel mensen bang om schade te veroorzaken. Met ander letsel, zoals schaafwonden op de knie, weten mensen vaak wel om te gaan. Dit gebrek aan kennis over behandeling van tandletsel is echter niet voorbehouden aan ouders, leerkrachten, sporttrainers et cetera, maar wordt ook gevonden onder leden van de reddingsbrigade, brandweer, politie en ziekenhuispersoneel.

Het redden van de tand vereist een adequate eerste reactie.
De omgang met de tand is essentieel als het gaat om de prognose. Op de plaats van het ongeluk wordt beslist of de tand verloren is of behouden kan worden. Het is daarom essentieel dat men weet wat te doen in het geval van tandletsel, zeker bij een uitgeslagen tand. Tandartsen die niet in een gespecialiseerde tandartspraktijk werken, zullen dit soort letsel slechts vijf tot tien keer in hun leven tegenkomen. Dus zelfs wanneer de geavulseerde tand op de plaats van het ongeval helemaal correct wordt behandeld en op de juiste wijze wordt vervoerd, kan de tand nog steeds een slechte prognose hebben als de behandelend tandarts beperkte ervaring heeft.

Suggereert uw antwoord dat er ook onder professionals lacunes zijn in de kennis over het behandelen van tandletsel?
Helaas, in de curricula op veel tandartsopleidingen wordt niet voldoende ingegaan op de behandeling van tandletsel. De inzet hangt vaak af van de interesse van de programmacoördinatoren. Op de universiteit van Koeweit wordt het onderwerp bijvoorbeeld diepgaand behandeld, met dank aan de docenten die erg geïnteresseerd zijn in tandletsel.

Om de kennis en vaardigheden op dit gebied te verbeteren heeft u in 2012 de Dental Trauma app ontwikkeld. Hoe werkt deze?
De Dental Trauma app kan worden gedownload op een smartphone (iPhone of Android). Hij kan overal worden gebruikt op elk gewenst moment, bijvoorbeeld op de plaats van een ongeval. De bevindingen laten zien dat twee van de drie personen tussen 16 en 30 jaar geconfronteerd worden met tandheelkundig letsel tussen 18.00 en 6.00 uur doordeweeks en in het weekend, wanneer de meeste praktijken gesloten zijn. Dit betekent dat de mensen aanwezig bij het ongeval als eerste moeten handelen.

Aangezien er slechts vier verschillende types tandletsel zijn, is het vrij gemakkelijk voor leken om het soort letsel te identificeren, gebruikmakend van afbeeldingen van feitelijke gevallen in de app. Is de tand eruit geslagen, gebroken, ontwricht of slechts loszittend? Vanaf dat moment vertelt de app stap-voor-stap wat te doen. Hij vertelt ook of het nodig is om direct een tandarts te consulteren. Bovendien adviseert de app wat te doen wanneer je weer thuis bent, inclusief zorginstructie, mondhygiëne en wanneer controles moeten worden gedaan. De ervaring leert dat instructies van de tandarts tijdens de acute behandeling snel weer worden vergeten zodra de patiënt de tandarts verlaat.

De app is beschikbaar in 18 talen en in 67 landen. Hoe is hij door de tandheelkundige gemeenschap ontvangen?
Waar ik ook ga en wie ik ook ontmoet, bijvoorbeeld op tandheelkundige of andere traumaconferenties, hebben mensen hun waardering voor de app geuit. Als leden van de International Association of Dental Traumatology (IADT) hun onderzoeken presenteren, laten ze meestal ook de app zien en bevelen ze hem aan. Een recente wetenschappelijke publicatie in Dental Traumatology, een officiële uitgave van het IADT, liet zien dat de Dental Trauma app de enige was die werd onderschreven door de IADT en verspreid is naar meerdere landen. Erkenning van het IADT is zeker een indicator dat de app alle nodige wetenschappelijke kwalificaties heeft (gold standard).

Mijn hoop is dat op een dag iedere leerkracht, sporttrainer, eerste hulp, reddingsbrigade, politiebureau, et cetera, van deze app weet en er toegang toe heeft. Hij is goedkoop en de updates zijn gratis.

Afgezien van de app, wat denkt u dat moet worden gedaan om het bewustzijn en de kennis rondom het behandelen van tandletsel te vergroten?
Wist ik het maar! Zoals gebruikelijk worden niet alle onderwerpen in gelijke mate en adequaat onderwezen op de tandartsopleidingen. Ik geloof dat dit sterk afhangt van de programmacoördinator en of die het onderwerp diepgaand behandelt en op deze manier de interesse stimuleert. Dit is een continu proces. Het beste wat nu kan worden gedaan is op zoek te gaan naar betrokken en geïnteresseerde studenten die het werk kunnen voortzetten wanneer de tijd gekomen is. Tot het zover is, moet de kennis over het behandelen van tandletsel op de gebruikelijke manieren worden verspreid; door lezingen, posters, handleidingen, persoonlijke communicatie en ga zo maar door.

Hoewel veel mensen het internet gebruiken om informatie te zoeken, denk ik dat het onze verantwoordelijkheid is als medische professionals en tandartsen om tools te presenteren waarmee de essentiële informatie te verkrijgen is. Het idee voor de Dental Trauma app kwam tot me in een droom. Ik heb alle kosten voor de ontwikkeling zelf betaald. Waarom? Omdat het mijn droom was om te helpen.

De Dental Trauma app wordt erkend door het IADT en kan onder andere worden gedownload op www.iadt-dentaltrauma.org.