Kankeronderzoekers ontdekken nieuwe speekselklier

In het Nederlands Kanker Instituut, het onderzoeksinstituut van het Antoni van Leeuwenhoek, deden radiotherapeut Wouter Vogel en MKA-chirurg Matthijs Valstar onderzoek naar onder meer de bijwerkingen van straling op hoofd en hals. Ze bestudeerden scans waarop de speekselklieren met een markeerstof zichtbaar waren gemaakt, om die bij behandelingen te kunnen ontzien. Op deze scans lichtten achter in de neuskeelholte onverwachts twee grote plekken op, die eruitzagen als speekselklieren. “Mensen hebben drie paar grote speekselklieren, maar niet daar,” vertelt Vogel. “In de neuskeelholte zitten voor zover bekend alleen tot ongeveer 1000 microscopisch kleine speekselkliertjes gelijkmatig verspreid door de slijmvliezen.”

Nieuwe klieren
Alle honderd mensen van wie Vogel en Valstar scans bestudeerden, bleken die klieren te hebben, ontdekten ze samen met collega’s van het UMC Utrecht. Deze patiënten hadden vanwege hun prostaatkanker een nieuw soort scan gekregen: een PSMA PET/CT-scan. Speekselklieren zijn daarop toevallig ook goed zichtbaar. Valstar: “Deze twee nieuwe, oplichtende plekken bleken nog meer eigenschappen van speekselklieren te hebben.” Dat zagen ze ook bevestigd in het weefsel van twee overleden mensen dat ze onderzochten samen met onderzoekers van het Amsterdam UMC. “We noemen ze tubarialisklieren, naar de plek waar ze zitten.”

Minder bijwerkingen
“Als je met een bestralingsbehandeling speekselklieren beschadigt, kunnen patiënten in de problemen komen,” licht Vogel toe. “Ze krijgen dan moeite met eten, slikken en praten.” Ook bestraling van de ‘nieuwe’ klieren kan gepaard gaan met deze bijwerkingen. In samenwerking met collega’s van het Universitair Medisch Centrum Groningen analyseerden de onderzoekers de gegevens van 723 bestraalde patiënten. Conclusie: hoe meer straling op deze nieuwe plekken, hoe meer klachten naderhand. Net als bij bestraling van de al bekende speekselklieren.

De ontdekking is dus niet alleen heel verrassend, maar ook relevant voor patiënten met hoofd-halskanker. “Bij veel patiënten is het technisch goed mogelijk om deze nieuw ontdekte locatie van het speekselkliersysteem te ontzien tijdens bestralingen, net zoals we met de bekende klieren proberen,” concludeert Vogel. “De volgende stap is uitzoeken bij wie en op welke manier we dat het beste kunnen doen. Als dit goed lukt, krijgen patiënten wellicht minder bijwerkingen, wat enorm zou kunnen schelen voor hun kwaliteit van leven na de behandeling.”

(bron: Antoni van Leeuwenhoek)

Tags: