Emotionele achtbaan: onderzoek tandverlies en uitneembare prothese

De algehele verbetering van de mondgezondheid en de grotere nadruk op preventieve tandheelkunde hebben ertoe geleid dat veel patiënten de eigen tanden behouden. Restauratieve tandheelkundige behandelingen zoals bruggen en implantaten zijn voor een flinke groep mensen echter te duur. Een uitneembare prothese is voor een groot aantal patiënten met tandverlies dan de enige optie. Er is nog vrij weinig bekend over het succesvolle gebruik van deze protheses en veel patiënten zijn niet voorbereid op de worsteling om zich aan te passen aan het leven met zo’n prothese.

Het onderzoeksteam werkte met twee gedeeltelijk tandeloze patiëntengroepen uit het Verenigd Koninkrijk. De eerste groep bestond uit patiënten die in de afgelopen vijf jaar een uitneembare prothese hadden gekregen en de tweede groep bestond uit patiënten die een nieuwe of vervangende uitneembare prothese kregen. De methodologie omvatte participerende observatie van het protheseaanmetingsproces, debriefinginterviews en een focusgroep die de patiëntervaring onderzocht.

 

De vier fasen van het tandverlies en vervangingsproces

De deelnemers aan het onderzoek beschreven vier fasen in hun ervaring met het krijgen van de prothese: het tandverlies, de “emotionele tunnel”, hoop en compromis. Het verlies van de tanden was voor alle deelnemers een zeer emotionele ervaring, die leidde tot een aanzienlijk persoonlijk trauma. De deelnemers vonden het aanmetingsproces van de prothese hierdoor moeilijk en begrepen daardoor de informatie en instructies van het tandheelkundig team vaak niet goed. Die fase werd de “emotionele tunnel” genoemd en de patiënten gaven aan zich zelfbewust, depressief, beschaamd of angstig te voelen. Deze fase eindigde meestal bij de proefpassing, wanneer de patiënten daadwerkelijk ervoeren hoe de nieuwe prothese aanvoelde en eruitzag. In de fase die volgde kregen ze weer hoop, bijvoorbeeld over de mogelijkheid opnieuw te kunnen glimlachen en normaal te eten.

In de laatste fase, die van het compromis, beseften de patiënten dat het tijd zou kosten om zich aan te passen aan het leven met een nieuwe prothese. Deze fase bestond uit het managen van verwachtingen en het oefenen van eten en spreken. De patiënten begrepen dat de prothese, hoe goed die ook paste, voortdurende aanpassing van het dagelijks leven zou vergen, wat voor sommige patiënten een uitdaging was.

Het algehele doel van een behandeling met een uitneembare gebitsprothese is om te voorkomen dat het tandverlies zichtbaar wordt, aangezien dit nog altijd gepaard gaat met negatieve oordelen door de omgeving. Slecht passende, losse of pijnlijke protheses worden daarom beschouwd als een bedreiging.

 

Belangrijkste boodschap voor tandheelkundige teams

Het onderzoeksteam ontdekte dat herhaalde protheseaanpassingen de deelnemers hielpen om vertrouwen te krijgen in hun tandarts. Dit werd gezien als een belangrijke bijdrage aan een succesvolle behandeling. Om vertrouwen in de prothese te krijgen, bleken ondersteuning, voldoende tijd, hulp bij ontspannen en uitgebreide informatie over het behandelproces van cruciaal belang. De proefpassing bleek het geschiktste moment te zijn om patiënten informatie te geven over het gebruik en het onderhoud van de prothese. Patiënten beschreven dat een goede samenwerking met het tandheelkundig team veel van de negatieve aspecten van het moeten gaan dragen van een uitneembare prothese kon ondervangen.

“Het verlies van tanden kan heel traumatisch zijn en dit onderzoek heeft aangetoond hoe groot de uitdaging is voor mensen die een gedeeltelijke prothese nodig hebben. Gevoelens als schaamte kunnen het behandelproces sterk beïnvloeden. Een niet goed passende prothese kan dagelijkse activiteiten zoals spreken, eten en drinken bovendien erg moeilijk maken, wat de kwaliteit van leven van de patiënt beïnvloedt. Die invloed kan zo sterk zijn dat patiënten hun huis niet meer durven te verlaten. Dit kan een zeer negatieve en blijvende invloed hebben”, zei hoofdauteur prof. Barry Gibson van de School of Clinical Dentistry van de universiteit in een persbericht. “Inzicht in de emotionele problemen die in het onderzoek zijn aangetoond, zal tandartsen helpen om de zorg voor prothesepatiënten te verbeteren en zal leiden tot een succesvollere ervaring voor alle betrokkenen,” voegde hij eraan toe.

Medeauteur dr. Bilal el-Dhuwaib, klinisch docent restauratieve tandheelkunde aan de universiteit, merkte op: “Dit onderzoek gaat verder dan de typische cijfermatige benadering van tandheelkunde, doordat er ook gekeken wordt naar de emoties en ervaringen van patiënten. Kennis van de psychologische en sociale impact van tandverlies en -vervanging leidt tot een waardevolle toolkit voor mijzelf en collega-tandartsen om de emotionele achtbaan die patiënten doormaken beter te begrijpen en aan te pakken. Door tandartsen uit te rusten met de benodigde middelen kunnen we het aanmeten van een uitneembare prothese op een empathischere en effectievere manier benaderen.”

 

Nieuwe patiëntvragenlijst voor verbeterde behandelresultaten

Het onderzoeksteam werkte samen met een lokale kunstenaar om een kunstwerk te creëren dat de emotionele reis weerspiegelt van patiënten die uitneembare protheses ontvangen. Deze samenwerking beïnvloedde de ontwikkeling van een nieuwe patiëntvragenlijst, die is ontworpen om meer geïndividualiseerde zorg te bieden op basis van specifieke patiëntervaringen. De vragenlijst is ook bedoeld om de communicatie te verbeteren en tandheelkundige teams en patiënten aan te moedigen open gesprekken te voeren over protheses. Een ander belangrijk doel is om tandartsen in staat te stellen patiënten te identificeren en op te volgen die mogelijk extra ondersteuning nodig hebben.

Voor dit doel zoekt het onderzoeksteam verdere financiering om de vragenlijst te valideren en een uitgebreid klinisch traject voor prothesezorg te ontwikkelen.

Het onderzoek, getiteld “‘It’s like being in a tunnel’: Understanding the patient journey from tooth loss to life with removable dentures”, werd in juni 2024 gepubliceerd in het Journal of Dentistry.