Zowel in de wetenschap als in reclames wordt steeds vaker gesproken over het microbioom. Diverse bedrijven brengen zelfs microbioomvriendelijke producten op de markt. Maar wat is het eigenlijk? Kunnen we wel spreken over één microbioom? En wat moet elke tandarts over het microbioom weten? Deze vragen komen aan bod tijdens de themadag ‘Mens, mond en microbioom’ op 5 oktober 2019, georganiseerd door Quality Practice Tandheelkunde. Volgens moderator Bastiaan Krom, moleculair microbioloog aan ACTA, moeten tandartsen de consequenties van behandelkeuzes niet onderschatten.
Een gezonde mond kan niet per definitie als gezond worden bestempeld. Er gaat immers meer achter schuil: de ecologie van de mond, ofwel het microbioom. “Onder het microbioom verstaan we het totaal aan alle micro-organismen op een bepaalde plek,” definieert Krom. “Het orale microbioom is dus een verzameling van micro-organismen op verschillende plekken in de mond.” Deze organismen zijn van invloed op de algehele gezondheid en pathologie. “Soms kunnen we bij gezonde mensen op basis van het orale microbioom bijvoorbeeld stellen dat er sprake is van een predispositie voor zuurvormende bacteriën, wat de kans op cariës vergroot,” licht Krom toe.
De term klinkt velen nog abstract in de oren, maar de wetenschappelijke kennis over het microbioom neemt al jaren sterk toe. “Wanneer we het microbioom in detail bekijken, blijkt dat ieder individu een unieke samenstelling van organismen heeft. Desondanks kunnen we in populaties clusters onderscheiden met overeenkomstige samenstellingen. Het orale microbioom van gezonde mensen valt in minstens drie tot vijf verschillende clusters.” Ook specifiek over het orale microbioom worden nieuwe inzichten opgeworpen: van het oraal microbioom bestaan zeker negen verschillende samenstellingen in een gezonde mond. Daarom kan er volgens Krom eigenlijk niet gesproken worden over ‘het’ orale microbioom.
Gut-brain axis
Onderzoek naar het oraal microbioom is tot nu toe voornamelijk gericht op de pathologie, zoals cariës en parodontitis. Er is echter meer bekend. Daarom wordt tijdens de themadag een parallel getrokken tussen het beter bestudeerde darmmicrobioom, wat van grote invloed is op zowel de mentale als fysieke gesteldheid van de mens, en het orale microbioom. “Vanuit fundamenteel onderzoek zijn er aanleidingen om de gut-brain axis te bestuderen. Hoe beïnvloeden de darmen de hersenen en het gedrag? En hoe staat dit in relatie tot de mond?” De darmen vormen het centrale punt voor het welzijn van de mens en staan in verband met de mond. Zo gaat de chronische darmaandoening coeliakie bijvoorbeeld vaak gepaard met zowel dentale als neurologische symptomen.
Krom benadrukt dat kennis over het darmmicrobioom niet een-op-een toepasbaar is op het orale microbioom, maar dat er wel degelijk overeenkomsten zijn. “In de eerste dagen na de geboorte lijkt het darmmicrobioom sprekend op het oraal microbioom. Naarmate de tijd verstrijkt blijft het oraal microbioom stabiel, terwijl de samenstelling van de micro-organismen in de darm verandert.”
Pre- en probiotica
Het microbioom wordt regelmatig in een zin genoemd met alzheimer, allergieën en hart- en vaatziekten. Maar wat kunnen we doen om goed voor het microbioom te zorgen? En wat zijn de negatieve effecten van keuzes die we maken? “We weten veel over de werking van pre- en probiotica. Dit is echter niet direct van toepassing op de mondgezondheid, aangezien het een andere samenstelling van micro-organismen betreft. We moeten daarom zoeken naar mondspecifieke manieren om in te grijpen.”
Een aantal jaren geleden is ontdekt dat het aminozuur arginine een positief effect heeft op het orale microbioom. Dit onderzoek naar het ecosysteem heeft zich vertaald in een nieuw product voor de mondzorg: sugar acid neutralizer tandpasta. Of deze tandpasta voor elk individu effectief is, is afhankelijk van de samenstelling van de orale micro-organismen (in welk cluster de persoon zich bevindt). “Het microbioom van gezonde mensen toont meer overeenkomsten dan bij zieken. We zien dat de diversiteit in dat geval toeneemt. Deze kennis biedt in de toekomst mogelijkheden om ‘personal oral care’ te ontwikkelen op basis van het microbioom.”
Kinderschoenen
Krom vindt het belangrijk dat tandartsen beseffen dat er zuinig met het microbioom omgegaan moet worden. Bepaalde gedragingen kunnen het microbioom immers op een negatieve manier beïnvloeden. Als voorbeelden noemt Krom antibioticagebruik, extreme hygiënemaatregelen en desinfectie. Het darmmicrobioom is tot zelfs drie maanden na het beëindigen van de antibioticakuur verzwakt. Het duurt enige tijd om te herstellen, een periode waarin de mens mogelijk vatbaarder is voor ziekten.
Het gebruik van antibiotica neemt wereldwijd af. In Nederland zien we echter een stijgende lijn van tandartsen die de medicatie voorschrijven. Krom: “Tandartsen schrijven antibiotica voor in het kader van specifieke doelen in de mond. Het is wel belangrijk dat ze zich realiseren dat het niet alleen effect heeft op de mond, maar ook op de darmen en daarmee op de algehele gesteldheid van de patiënt.”
In de medische zorg bestaan veel protocollen en richtlijnen voor kwalitatieve zorg. In de tandheelkunde staat dit in de kinderschoenen. “Er wordt aangenomen dat bekende handelingen, zoals het voorschrijven van antibiotica, effectief zijn en de negatieve gevolgen hiervan niet opwegen. In de themadag zal naar voren komen dat een antibioticakuur wel degelijk kwaad kan.” Krom benadrukt daarom dat antibiotica alleen voorgeschreven moet worden als daar een gegronde reden voor is.
Beter adviseren en afwegingen maken
Tijdens de themadag worden de meest recente wetenschappelijke inzichten besproken en vertaald naar de dagelijkse praktijk van tandartsen. Op het gebied van behandelafwegingen en het adviseren van patiënten kan een goed inzicht in het microbioom namelijk erg waardevol. “Kennis over het microbioom is niet of nauwelijks doorgedrongen in de tandheelkundige wereld. Desondanks ben ik van mening dat het voor tandartsen belangrijk is om beter inzicht te hebben in de consequenties van bepaalde keuzes.”
Kennis over het microbioom is belangrijk voor het advies dat tandartsen aan patiënten geven. Denk aan het wel of niet gebruiken van specifieke tandpasta’s en andere verzorgingsproducten. “Ook hoop ik dat tandartsen beseffen dat eenieder zuinig moet zijn op het gezonde microbioom. Indien nodig zijn er manieren om het microbioom te herstellen, maar grijp niet te snel naar antibiotica.”
De themadag ‘Mens, mond en microbioom’ vindt op 5 oktober 2019 plaats bij ACTA in Amsterdam. Wilt u meer informatie over deze themadag? Of wilt u zich inschrijven? Kijk dan op www.qualitypractice.nl.
Labels:
LAREN – De lucht is grijs als we afreizen naar Laren voor een gesprek met de Stichting Onafhankelijke Hulpverlening (SOH). Al even donker zijn de ...
Bij de keuze tussen direct of indirect restaureren spelen allerlei factoren mee. Hoeveel eigen, gezond weefsel is er over? Gaat het om een esthetische ...
AMSTERDAM – Een zeer groot aantal mondzorgprofessionals heeft zich al aangemeld voor Kindertandheelkunde2017, dat op 3 februari plaatsvindt in ...
HEEMSTEDE – De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) nodigt momenteel individuele tandartsen uit voor een gesprek over de vraag hoe men in het veld tegen ...
De behandeling van tandletsel hoort thuis bij de tandarts algemeen practicus. Dat vindt niet alleen de KNMT, het is ook de opvatting en vurige wens van ...
De 37e editie van de International Dental Show (IDS) belooft een groot succes te worden. Afgaande op de inschrijvingen is het exposantenaantal van 2015 al ...
UTRECHT – De World Dental Federation (FDI) heeft een digitale toolkit ontwikkeld om het mentale welzijn van tandartsen en hun praktijkmedewerkers te ...
ATHENE – Griekenland heeft het meeste aantal tandartsen per hoofd van de bevolking van alle EU-lidstaten. Dat blijkt uit onderzoek van wetenschappers ...
De mei-editie van het tijdschrift The Atlantic in 2019 bevatte een artikel met de titel ’The truth about dentistry’. Daarin zette de auteur tandartsen ...
UTRECHT – Uit een ledenpeiling van de KNMT blijkt dat veel Oekraïense vluchtelingen nog gratis geholpen worden bij de tandarts. Een paar weken ...
Live webinar
vr. 19 juli 2024
2:00 (CET) Amsterdam
Live webinar
wo. 7 augustus 2024
12:00 (CET) Amsterdam
Live webinar
wo. 14 augustus 2024
1:00 (CET) Amsterdam
Live webinar
wo. 21 augustus 2024
3:00 (CET) Amsterdam
Dr. Jim Lai DMD, MSc(Perio), EdD, FRCD(C)
Live webinar
do. 29 augustus 2024
2:00 (CET) Amsterdam
Live webinar
ma. 2 september 2024
11:00 (CET) Amsterdam
Live webinar
di. 3 september 2024
5:00 (CET) Amsterdam
To post a reply please login or register