Alfa-galsyndroom: tekenallergie heeft verborgen risico’s voor mondgezondheid

Volgens de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) zijn er tussen 2010 en 2022 meer dan 110.000 vermoedelijke gevallen van alfa-galsyndroom geïdentificeerd in de VS, waarvan meer dan 90.000 tussen 2017 en 2022. Dat wijst op een opvallende toename van het aantal gevallen in de afgelopen jaren. De CDC meldt dat ten minste 90% van de patiënten met het alfa-galsyndroom reageert op rood vlees en dat bijna 52% anafylaxie ontwikkelt. Omdat de symptomen vaak 3 tot 8 uur na blootstelling optreden, kan het moeilijk zijn om de oorzaak te achterhalen.

Hoewel de meeste gevallen verband houden met beten van een teek (lone star tick), die veel voorkomt in de zuidelijke staten van de VS, zijn er in het hele land patiënten gediagnosticeerd en komen er ook meldingen uit andere landen. De aandoening treft alle leeftijdsgroepen en de gemiddelde leeftijd bij diagnose is 48 jaar.

Hoofdauteur van de studie, dr. John K. Brooks, klinisch professor aan het Department of Oncology and Diagnostic Sciences aan de University of Maryland School of Dentistry in Baltimore, vertelde Dental Tribune International dat zijn interesse in het alfa-galsyndroom in 2022 begon en werd ingegeven door het gebrek aan informatie over dit onderwerp in de tandheelkundige literatuur: “Ik had in onze tandheelkundige kliniek een patiënte onderzocht met een voorgeschiedenis van het alfa-galsyndroom. Ze gaf een gedetailleerde beschrijving van complicaties, met name het gebruik van een antibioticum voor een tandinfectie. Ze verklaarde dat het antibioticum was verpakt in een gelatinecapsule op basis van rundvlees, wat leidde tot een mogelijk ernstige allergische reactie. Deze uitkomst zette me ertoe aan om de medische literatuur te raadplegen om meer te weten te komen over deze aandoening en na te gaan of andere patiënten soortgelijke ervaringen hebben gehad.”

Over zijn literatuuronderzoek en case report merkte hij op: "Ik heb geleerd dat het speeksel van een lone star tick een complex koolhydraat bevat. Als iemand door deze teek wordt gebeten, bereidt die stof het immuunsysteem voor op hernieuwde blootstelling. Als men vervolgens wordt blootgesteld aan voedingsmiddelen (voornamelijk rood vlees en zuivelproducten), medicijnen en andere medische of tandheelkundige producten die vergelijkbare chemische verbindingen bevatten als het speeksel van de teek, kan men een acute overgevoeligheidsreactie ontwikkelen, waaronder ademhalingsmoeilijkheden, huiduitslag, jeuk en – wat zorgwekkend is – anafylaxie."

Als onderdeel van het onderzoek analyseerden prof. Brooks en zijn team een breed scala aan tandheelkundige producten, waarbij ze ingrediëntenlijsten doorzochten, veiligheidsinformatiebladen bekeken en apotheken bezochten om de samenstelling te controleren. “Er zijn veel tandheelkundige producten die verbindingen kunnen bevatten die een alfa-galreactie kunnen stimuleren, zoals hemostatische oplossingen, hechtmaterialen, tandpasta's, kunstmatige speekselvervangers, fluoridegels, weefsel- en bottransplantatiematerialen, tandprophylaxepasta's en mondwaters,” zei hij. “Veel van de bovengenoemde producten bevatten gelatine, collageen, glycerine en andere verbindingen die bij herhaalde blootstelling een reactie kunnen veroorzaken.”

Het team identificeerde ook vijf gedocumenteerde gevallen van alfa-galreacties in verband met tandheelkundige ingrepen: vier met bloedstelpende middelen en één in verband met een gelatinecapsule. In alle gevallen was medische noodhulp nodig.

In het licht van de bevindingen benadrukte prof. Brooks dat bewustwording en preventieve maatregelen essentieel zijn. Aangezien het aantal gevallen blijft stijgen, spelen tandheelkundige professionals een cruciale rol bij het identificeren van risicopatiënten en het voorkomen van levensbedreigende allergische reacties in de tandartsstoel. "Mondzorgverleners moeten bekend zijn met het alfa-galsyndroom en de ingrediënten van tandheelkundige producten zorgvuldig controleren voordat ze deze bij de betreffende patiënten gebruiken. Wanneer een patiënt heeft vermeld dat hij of zij deze aandoening heeft gehad, moet de behandelende arts overleggen met de allergiespecialist of internist van de patiënt om op de hoogte te worden gebracht van de relevante chemische stoffen die de aandoening veroorzaken en om te informeren naar de behandelingsstrategieën die zijn toegepast. Bovendien moet de behandelend arts voorbereid zijn op het behandelen van een noodsituatie in verband met een ernstige allergische reactie."

 

Het literatuuronderzoek en het case report getiteld ‘Alpha-gal syndrome: Potential for a hypersensitivity reaction after the use of dental products’, zijn juli 2025 online gepubliceerd in het Journal of the American Dental Association.