Cursus Uitblinkers in verrijkte vorm verder

In hun promotieonderzoeken bij ACTA ontdekten De Jong-Lenters en Duijster dat ouders van goede wil zijn en over voldoende kennis en motivatie beschikken, maar dat het hun vaak niet lukt om de mondhygiëneadviezen thuis toe te passen. Daarbij lopen ze tegen te veel barrières op in het gezin. De Jong-Lenters en Duijster deden onder meer onderzoek naar het gezinsfunctioneren en opvoedgedrag van ouders, en hoe dit invloed heeft op poetsgedrag en het ontstaan van cariës bij kinderen. Zo kwam er inzicht in welke barrières bij opvoeding en in gezinnen er zijn voor een goede mondgezondheid. Met die interessante nieuwverworven kennis wilden ze graag verdergaan.

De centrale vraag was hoe ze mondzorgverleners konden helpen om deze barrières weg te nemen. De Jong-Lenters en Duijster ontwikkelden daarvoor de interventie ‘Uitblinkers’, een laagdrempelige gespreksmethodiek om ouders te helpen bij de uitdaging die tandenpoetsen bij hun kind is.

In 2017 trainden ze in een pilot 22 mondzorgverleners om de Uitblinkers-interventie toe te passen. De methodiek en de daarbij horende trainingen werden zo goed ontvangen dat ze in 2018 besloten de interventie op basis van de feedback aan te passen en onder te brengen in de Stichting Blinkers. Dat deden ze samen met orthopedagoog, psycholoog en onderzoeker Monique L’Hoir, en ontwikkelingspsycholoog en gedragstherapeut Erica Polak. Vanuit de stichting konden ze meer trainingen aan mondzorgverleners gaan aanbieden en verder onderzoek doen naar de methodiek.

Achter de voordeur
De Uitblinkers-interventie helpt ouders van 2- tot 10-jarige kinderen om het tandenpoetsen van én bij hun kind te verbeteren. Mondzorgverleners worden gestimuleerd een ‘kijkje achter de voordeur’ te nemen bij een gezin om te ontdekken wat de knelpunten zijn bij het tandenpoetsen. Samen met de ouders zoeken ze dan naar oplossingen op maat. Een gelijkwaardige insteek is daarbij essentieel. Als ouders zich gehoord en gewaardeerd voelen, zullen zij eerder openstaan voor adviezen van zorgverleners, zo bleek duidelijk uit de onderzoeken van De Jong-Lenters en Duijster. “Als ouders steeds hetzelfde verhaal horen in een tandheelkundige setting, ontstaat er namelijk aversie tegen de goedbedoelde adviezen. En dit is niet alleen frustrerend voor de ouder, maar ook voor zorgverleners,” vertelt De Jong-Lenters aan Dental Tribune.

De adviezen in de methodiek zijn gebaseerd op opvoedkundige principes uit de leertheorie en psychologie. Mondzorgverleners krijgen training in deze theorie en leren effectieve technieken om de gesprekken met ouders goed te laten verlopen. Deze gesprekstechnieken zijn vooral gericht op positieve gespreksvoering (zoals complimenteren, tonen van begrip en doorvragen) en het actief betrekken van ouders bij oplossingen. “Dit lijkt een open deur, maar in de tandheelkunde wordt toch nog veel zorg aangeboden die neigt naar eenrichtingsverkeer,” zegt De Jong-Lenters.

Bij de interventie hoort een toolkit met ondersteunend script en aantrekkelijke kaarten met illustraties van herkenbare thuissituaties die onder meer ingaan op de barrières bij het tandenpoetsen. Bijvoorbeeld een tegenstribbelend of huilend kind, vermoeidheid, geen tijd hebben voor het poetsen en stress van de ouder. Met behulp van die kaarten wordt het gesprek met de ouders gevoerd. Op de achterkant van de kaarten staan mogelijke oplossingen. De Jong-Lenters: “Je kunt de interventie dan ook beschrijven als een mini opvoedkundige interventie in de tandartsenpraktijk.”

De training is er zowel voor tandartsen, mondhygiënisten als assistenten die er tegelijkertijd aan meedoen. Deelnemers kunnen zich individueel inschrijven, maar de cursus wordt ook regelmatig incompany gegeven. Uit onderzoek blijkt namelijk dat het heel belangrijk is om het hele tandheelkundige team te betrekken bij deze methodiek. Zo wordt het breed gedragen en kan bijvoorbeeld de tandarts een voorzet geven om er met de andere teamleden mee aan de slag te gaan.

Blended learning
Uitblinkers werd verkozen tot preventieproject van het jaar in 2020 én 2021. Daarnaast won het onderzoeksteam de publicatieprijs van NTVT. Mede daardoor is de vraag naar de cursus steeds verder gegroeid. Na vijf jaar intensief de cursussen te hebben gedraaid, vinden de grondleggers het tijd voor een volgende stap. Qua tijd valt het organiseren moeilijk te combineren met hun reguliere werk. De Jong-Lenters is eigenaar van een verwijspraktijk voor kindertandheelkunde en studeert psychologie. Duijster werkt fulltime bij ACTA. “We denken daarnaast dat we een professionaliseringsslag kunnen maken door de trainingen te laten organiseren door een ervaren partij als Prelum,” zegt De Jong-Lenters.

Vanaf deze zomer gaat die uitgeverij de methodiek dus verder organiseren als zogenoemde blended learning, waarbij verschillende media worden ingezet om de nascholing te verrijken en aantrekkelijker te maken. In plaats van tijdens de eerste trainingsdag wordt de theorie voortaan vooraf online aangeboden, en kunnen de deelnemers die dus in hun eigen tijd bestuderen. Er zijn afwisselende modules over de aanleiding en achtergrond van Uitblinkers, gesprekstechnieken en de toegepaste opvoedkundige principes. Ter afwisseling worden ook video’s met de leerstof aangeboden.

De trainingsdag op locatie kan daarmee nuttiger besteed worden aan oefening en toepassing, onder meer met de genoemde rollenspelen. De Jong-Lenters, Duijster, L’Hoir en Polak blijven daar de docenten.

Onveranderd blijft ook het bespreken van de door mondzorgverleners zelfgemaakte video’s met oefenpatiënten na 1 à 2 maanden. Deze vond soms plaats tijdens een zogenaamde terugkomdag, of – tijdens de coronaperiode – in een online bijeenkomst van twee uur. Dit beviel zo goed dat het in de blended learning wordt voortgezet. De deelnemers krijgen zo direct feedback en krijgen te horen waar nog verbeterpunten zitten. De ervaring leert dat dit heel inzichtelijk en leerzaam wordt gevonden.

Echt leuker
Waarom zou je als mondzorgverlener, of als compleet team, meedoen aan deze cursus? “Misschien is de belangrijkste reden nog wel: het maakt je werk écht leuker,” zegt De Jong-Lenters. “Want zeg nou zelf, het frustreert enorm als je je best doet om ouders iets uit te leggen en instructies te geven, maar het voor je gevoel ‘niet binnenkomt.’ Vaak gebeurt dit ook omdat het lastig is écht connectie te maken. Als zorgverlener hebben we zoveel kennis en weten we allemaal wat goed is voor de patiënt. Maar als deze helemaal niet openstaat voor je adviezen, voelt het soms zinloos waar je mee bezig bent. Wij horen regelmatig terug dat tijdens de gesprekken volgens de Uitblinkersmethodiek de sfeer beter is, mensen de kans krijgen om ook echt meer hun best te doen en ze daarom blijer naar huis gaan. Dit geeft je als zorgverlener of als team ook een goed gevoel. Bedenk: ouders willen wel goed voor hun kind zorgen, maar weten soms gewoon niet goed hoe. Probeer daarom terughoudend te zijn met zeggen dat mensen ‘niet gemotiveerd zijn’. Ze hebben gewoon een beetje hulp en af en toe schouderklopje nodig!”

 

Labels: