Hoe tandenpoetsen een wereld van verschil maakt voor kwetsbare kinderen

Hoe kijk je aan tegen het behalen van de tweede prijs?

Daar wil ik de jury heel hartelijk voor danken. Voor ieder van ons die aan het project heeft meegewerkt voelt dat vooral als een erkenning voor alle tijd en energie die erin is gestoken. Ik had nooit gedacht dat we bij de drie nominaties zouden eindigen. Het geeft het project ook een boost om het verder uit te rollen.

Bij de aanmelding gaf je aan te aarzelen om als Vlaams project mee te doen in Nederland. Waarom was dat?

Ik ben al twintig jaar lid van het Ivoren Kruis. En met alle respect voor de Vlaamse initiatieven, in Nederland zijn jullie wat preventie betreft veel verder dan in België. Jullie zijn veel communicatiever. Het project ‘Gewoon Gaaf’ is daar een mooi voorbeeld van. Het gaf dus wel wat twijfels om ons met ons kleine project in zo’n grote organisatie voor de prijs aan te melden.

Hoe is het initiatief voor dit project ontstaan?

In Vlaanderen zijn er zestig eerstelijnszones waarin gezondheidsorganisaties, gemeentes en mantelzorgorganisaties lokaal samenwerken in de eerstelijn. Op alle niveaus heb ik de afgelopen veertig jaar aan preventie gewerkt. De voorzitter van de plaatselijke eerstelijnszorg contacteerde me of ik ook iets rond mondgezondheid wilde uitwerken voor kwetsbare kinderen op een basisschool voor buitengewoon onderwijs, in Nederland heet dat speciaal onderwijs. Omdat het lokaal is, leek me dat heel leuk en spannend. Zo ben ik op een school in Sint-Job-in-’t-Goor, een deelgebied van Brecht, gaan praten. De kinderen op een school voor buitengewoon onderwijs zijn door hun geestelijke en fysieke beperkingen heel kwetsbaar en komen vaak ook uit zeer kansarme gezinnen. De mondgezondheid bij die kinderen is dramatisch. Op een pedagogische studiedag heb ik vervolgens  een voordracht gegeven aan leerkrachten over mondgezondheid en hen proberen te overtuigen van het nut van tandenpoetsen in de klas. De school wilde – na enige aarzeling – meedoen aan het project, omdat het past in het doel van buitengewoon onderwijs om zelfredzaamheid aan te leren. De kinderen moeten bijvoorbeeld leren zelf boodschappen te doen of de bus te nemen. Door hun beperking leren die kinderen dit soort dingen niet vanzelfsprekend. Ook zelf leren dagelijks tandenpoetsen hoort daar bij. Zo begon drie jaar geleden het project op die school.

Wat gebeurde er?

Via mijn man, die lid is van de Rotary, kregen we een budget van rond de 1500 euro waarmee we  elektrische tandenborstels en opzetborsteltjes voor de 75 kinderen op de school konden aanschaffen. Veel van deze kinderen komen uit zeer kwetsbare en arme gezinnen die niet vanzelf naar een tandartspraktijk gaan en waar thuis vaak niemand tandenpoetst.

Samen met een bevriend parodontoloog heb ik een plakmeting gedaan. Er bleek heel veel plak te zijn. We hebben de leerkrachten opgeleid in het tandenpoetsen van kinderen en ze geïnformeerd  over het ontstaan van cariës, gingivitis, het belang van poetsen en dergelijke. Op de school startte zo het dagelijks tandenpoetsen.

De leerkrachten vermoedden dat waarschijnlijk twee kinderen met – zwaar – autisme pijn in de mond hadden. Die kinderen communiceren daar niet over. Ze bleken inderdaad veel cariës en afgebroken melktanden te hebben. In overleg met de school en de ouders zijn er afspraken gemaakt in tandartspraktijken. Inmiddels is 75-90% van de kinderen behandeld, indien nodig onder narcose. Met de gesaneerde gebitten en het dagelijks poetsen in de klas hoeven we nooit meer dramatische toestanden te zien. Na drie manden was de tandplak nagenoeg weg. Ik heb nog nooit op zo’n korte termijn een dergelijk goed resultaat gezien.

We hopen dat de kinderen door het project goed blijven poetsen en regelmatig naar de tandarts gaan. Mogelijk heeft het ook een effect op broertjes en zusjes, want door het project was er wel een switch in het hoofd van de ouders.

Heb je nu nog bemoeienis met die school?

Om de twee jaar gaan we terug om te vragen of er problemen zijn. Het blijkt voor een leerkracht zeer arbeidsintensief te zijn om een kind met een beperking te leren poetsen of na te poetsen. Dat is niet simpel. Maar als de leerkrachten na een aantal maanden merken dat zelfstandig poetsen door de kinderen lukt, motiveert dat enorm. Ze zijn zo gedreven en enthousiast dat het heel goed loopt, zo bleek toen we vorig jaar de school bezochten.

En hoe gaat het verder met het project?

De plaatselijke Rotary blijft het project financieel steunen. Vorig jaar september is ook een school voor bijzonder onderwijs in Antwerpen ermee gestart. Ook dat loopt goed. Samen met plaatselijke afdelingen van de Rotary proberen we het project op meer scholen voor buitengewoon basisonderwijs te laten starten.

Verder is er inmiddels ook een mondgezondheidskoffer ontwikkeld met daarin onder meer een ganzenbord- en memoryspel, vertelplaten, een voorleesboekje en een puzzel. De school heeft het verhaal geschreven met de fictieve figuur Tuubje en mijn man heeft daar illustraties bij gemaakt. Die koffer is mede gerealiseerd door Cartamundi, wereldwijd de grootste spelletjesfabrikant. Dat bedrijf was zeer genegen om het transport naar vijftig Vlaamse scholen te regelen. Er was veel meer belangstelling voor die koffers dan we met het budget konden maken. Ook ‘gewone’ basisscholen tonen er veel belangstelling voor.

Iedereen met wie je in contact komt wil ermee verder gaan. Dat is ongelooflijk. We willen het project uitbreiden in heel Vlaanderen. Ook de Rotary in Roosendaal doet inmiddels mee. Met de deelname van een buitenlandse club kan de Rotary in aanmerking komen voor een Global Grant, waarmee er nog meer geld beschikbaar komt. We hopen natuurlijk dat het project ook in Nederland navolging krijgt. Belangstellenden mogen me daar altijd over contacteren.

Worden de resultaten ook wetenschappelijk gemeten?

We hebben alleen bij de eerste school de tandplak gemeten. Op andere scholen hoeven we dat niet meer te doen, want ik kan voorspellen dat je overal hetzelfde beeld krijgt. Het zou ook veel tijd en energie kosten om tandplakmeting overal te doen. We hebben er bewust ook geen universiteiten bij betrokken. Wetenschappelijk onderzoek gaat volgens een bepaald stramien. Ik ben bang dat leerkrachten afhaken als ze steeds weer formulieren moeten invullen. Het is al moeilijk genoeg om hen te overtuigen van het nut van dagelijks poetsen in de klas.

Wat is het sterke van dit project?

Dat het is uitgewerkt door mensen die in heel nauw contact staan met de doelgroep. Zij weten wat die kinderen wel en niet kunnen, hoe ze de kinderen moeten benaderen en kunnen leren poetsen. Met dit project dragen we eraan bij dat ook deze kinderen het recht hebben in hun leven een goede start te maken met mondgezondheid, want dat heeft gevolgen voor hun hele leven. We maken kinderen pijnvrij, geven ze wat adem en leren ze spelenderwijs over mondgezondheid, gezonde voeding en tijdig naar de tandarts gaan.

Ik kan niet genoeg benadrukken dat ik heel dankbaar ben voor de financiële steun van de Rotary en de leerkrachten van het buitengewoon onderwijs die deze zeer kwetsbare kinderen moeten leren poetsen. Dat is onbetaalbaar.

Dit project vindt maatschappelijk heel veel weerklank. Gelukkig maar, omdat kinderen in het buitengewoon onderwijs heel vaak een vergeten groep zijn. Het mooiste vond ik een jongetje van negen dat trots vertelde dat het van zijn gespaarde zakgeld zelf een elektrische tandenborstel had gekocht.  Ik word heel gelukkig van dit project, omdat we met een beperkt aantal inspanningen een zeer kwetsbare groep kunnen bereiken voor wie we letterlijk een wereld van verschil kunnen maken.

 

Labels: