DT News - Netherlands - POM: een nieuwe speler op het terrein van uitneembare prothetische voorzieningen

Paul Goedegebuure

wo. 30 oktober 2024

Bewaar

Het was begin 2020, vlak voor de eerste lockdown, toen we bij Goedegebuure Tandtechniek de eerste ervaringen opdeden met het ‘nieuwe’ materiaal polyoxymethyleen* (POM). We vonden het leuk om met framesoftware (3Shape Dental Design), waarmee we al een paar jaar werkten bij het ontwerpen van metalen frames, nu ook ontwerpen te maken voor een ander soort uitneembare partiële prothese met een materiaal dat we in de eigen freesmachine konden frezen.

De eerste pogingen hadden al veelbelovende resultaten en maakten dat we steeds enthousiaster werden over deze manier van werken en dit nieuwe materiaal. Een van de eerste cases deed Goedegebuure Tandtechniek samen met dr. James Huddleston Slater voor zijn patiënt met een extreem diepe beet en een zware klasse 2/2 kaakrelatie. De 2.3 ontbrak en dat diasteem wilde de patiënt toch graag opgevuld hebben. Het opvullen van het diasteem was niet mogelijk met bijvoorbeeld een adhesiefbrug, een metalen frame of met behulp van een implantaat (vanwege de extreem diepe beet), maar wel met behulp van onze partiële unilaterale POM-voorziening (zie foto’s).

We probeerden steeds vaker om deze nieuwe partiële voorzieningen toe te passen en stelde de tandartsen met wie dat werd opgepakt voor om bij wijze van experiment zo’n voorziening met behulp van POM te maken. Door die benadering deed Goedegebuure Tandtechniek steeds meer ervaring op en was niemand teleurgesteld als het soms niet werkte. Eerlijk gezegd kwamen teleurstellingen praktisch niet voor.

POM-partiële prothese of een metalen frame?

Een partiële prothese die van POM gemaakt wordt is écht niet hetzelfde als een metalen frameprothese. Veel uitgangspunten die bij een metalen frame gelden, zoals de manier van ontwerpen, het parodontaal vriendelijke aspect van een metalen frame en bijvoorbeeld het prepareren van occlusale steunen en klammeroutputs, gelden voor een partiële prothese van POM niet.

De POM-partiële prothese is ook niet hetzelfde als een kunststof partiële plaatprothese die van polymethylmethacrylaat (Pmma) gemaakt is. Die eenvoudige en relatief voordelige voorziening is volgens Goedegebuure Tandtechniek toch echt bedoeld om te gebruiken in een afbouwdentitie, om elementen eenvoudig te kunnen toevoegen aan zo’n plaatprothese als ze aan extractie toe zijn.

Onze ervaring leert dat de POM-partiële prothese eigenlijk een hybride vorm is die qua vormgeving tussen de partiële plaatprothese en de metalen frameprothese in ligt. De POM-partiële prothese is net als een metalen frameprothese bedoeld om toegepast te worden in een stabiele dentitie. Op zich zou een POM-hybride partiële prothese wel een benaming zijn die de lading dekt.

Uitgangspunten voor het ontwerp van een POM-partiële prothese

De POM-partiële prothese wordt dusdanig vormgegeven dat het primair de esthetiek van ontbrekende elementen in de esthetische zone dient. We streven ernaar om in de esthetische zone zo weinig mogelijk zichtbare ankers te leggen. Het moet een voorziening zijn die de patiënt maximaal draagcomfort biedt en de voorziening moet bijdragen tot een betere kauwfunctie. De voorziening moet goede retentie hebben, dun zijn in de uitvoering, parodontaal zo vriendelijk mogelijk zijn en zo weinig mogelijk in de dorsale gebieden van de mond aanwezig zijn. De duurzaamheid van de voorziening zou bij benadering vijf jaar moeten zijn.

De maatvoering van de fabrikant (zie foto) wordt gebruikt als richtlijn maar we wijken hiervan af als dat om redenen van tandtechnisch inzicht en bijvoorbeeld esthetiek en comfort voor de patiënt een beter resultaat geeft.

Volgens de fabrikant moeten de ankers flink wat volume hebben. Dat is vanwege esthetische redenen lang niet altijd wenselijk dus maakt Goedegebuure Tandtechniek in het vestibulaire gebied (esthetische zone) de ankers dunner in verticale en horizontale zin. De dikte van de palatinale plaat (0,7 mm) wordt wel aangehouden, anders zou de voorziening te flexibel worden en zou tijdens het kauwen kunnen gaan ‘veren’ in de mond.

Occlusale steunen (zoals in de frametechniek) voor een POM-partiële prothese in de boven- of onderkaak gebruikt Goedegebuure Tandtechniek niet, omdat ze ten eerste te veel volume zouden moeten krijgen (is vaak geen ruimte voor of er zou te veel tandweefsel voor opgeofferd moeten worden) en ten tweede omdat de ankers de voorziening toch wel op zijn plaats houden. De POM-voorziening is zowel dentaal als mucosaal afgesteund en blijft ook zonder occlusale steunen door de eigenschappen van dit materiaal altijd netjes op zijn plaats liggen. De ankers zijn sterk genoeg om de prothese stevig vast te houden, maar flexibel genoeg vanwege de lage frictie, om gemakkelijk in en uit de mond te worden genomen.

Afb. 1 Prothetisch gezien altijd een lastige situatie, opgelost met een partiële prothese van POM.

Afb. 2 Weer een unilaterale oplossing met POM.

Afb. 3 Unilaterale POM mini.

Afb. 4-5 Partiële POM-prothese (let op anker 2.3).

Afb. 6-7 POM-plaat om defect in palatum af te sluiten.

Wat houdt zo’n POM-partiële prothese in?

Onze ervaring leert dat de POM-partiële prothese eigenlijk een hybride vorm is die ook qua vormgeving tussen de partiële plaatprothese en de metalen frameprothese in ligt.

Zoals gezegd is de POM-partiële prothese net als een metalen frame bedoeld om toegepast te worden in een stabiele dentitie. POM is tandkleurig, biocompatibel, hypoallergeen, past prachtig, is enorm sterk, veerkrachtig, is 0,7 mm dik (zo licht als een veertje), biedt comfort, heeft minimale verhemeltebedekking en tandkleurige ankers. POM is trouwens heel gemakkelijk te beslijpen; het is iets zachter dan Pmma.

POM neemt praktisch geen vocht op, verkleurt slechts minimaal maar is lastig te polijsten en op échte hoogglans te brengen. Met als gevolg dat er aan de linguale/palatinale zijde van het POM-oppervlak wat aanslag kan ontstaan, wat ook mede afhankelijk is van de mondhygiëne en het dieet van de gebruiker. De aanslag kan door de tandtechnicus worden weg gepolijst of met bijvoorbeeld Retainer Bright worden behandeld.

De kleur is niet zo onesthetisch als metaal, maar is wel erg opaak. Het is dus belangrijk om dat vooraf op beeld aan een patiënt te tonen, zodat het esthetische resultaat niet tegenvalt. Sommige ankers, al zijn ze tandkleurig, zijn echt wel zichtbaar als ze zich in de esthetische zone bevinden.

De POM-partiële prothese blijkt een ideaal product te zijn voor mensen die last hebben van kokhalzen (hyperdunne palatinale plaat die ook nog eens prachtig aansluit door de CAD/CAM-vervaardiging). Maar ook voor mensen die last hebben van allergische reacties door Pmma of bijvoorbeeld nikkel (want POM is hypoallergeen) of mensen die extreem tandenknarsen – vanwege zijn sterkte – want Goedegebuure Tandtechniek maakt er ook stabilisatie-opbeetplaten en splints van. De POM-splints zijn véél slijtvaster dan alle andere splints die we maken en hebben een mooie retentie vanwege de flexibiliteit van dit materiaal.

Afb. 8-9 Partiële prothese in POM met uplays en snap-on-functie (klikt vast op de

dentitie).

Afb. 10-11 POM mini 2.2 als pre-implantologische voorziening, gemaakt met dr. Jager.

Afb. 12-13 Pom mini met Dahl-platform in hyperdiepe beet (let op ankers 1.2 en 2.2).

Afb. 14 POM pp boven met minimale palatum bedekking.

Welke voorbereidingen doet de tandarts?

De voorbereiding is betrekkelijk eenvoudig. Ten eerste is het niet nodig om preparaties in de elementen te maken voor occlusale steunen en dergelijke. Misschien is het soms handig (en ook beter voor het eindresultaat) om in diastemen die ontstaan zijn door extracties, de aangrenzende elementen die wat gemigreerd zijn en soms nogal gekiept staan, te reshapen door sterke interdentale ondersnijdingen eruit te halen. Dus eigenlijk een soort ‘guiding planes’ te prepareren. En het is handig om eventuele labiaal of buccaal liggende laesies op de vullen met composiet. Het vooraf maken van een frameontwerp en het individueel afdrukken met een kunststof lepel is niet nodig.

De tandarts kan volstaan met in de eerste zitting twee nauwkeurige, luchtbelvrije alginaatafdrukken te maken (de dentitie voorsmeren voor het mooiste resultaat wordt door de tandtechnicus hogelijk gewaardeerd), een maximale occlusieregistratie te doen en de tandkleur te bepalen. Als er een mondscanner in de praktijk is, dan is het maken van een dentitiescan, het vastleggen van de maximale occlusie en het bepalen van de tandkleur voldoende.

Welke soorten voorzieningen heeft Goedegebuure Tandtechniek met POM gemaakt de afgelopen vijf jaar?

Alle hieronder genoemde voorzieningen zijn in samenspraak met de behandelaar en de patiënt begonnen als experiment. Het materiaal en de manier van werken waren voor iedereen in 2020 tenslotte helemaal nieuw.

Allereerst startten we dus met de POM-partiële prothese in boven- en onderkaak en de POM-mini (een unilaterale uitneembare voorziening van één tot drie elementen die bijvoorbeeld ook geschikt is om direct na implanteren te gebruiken in plaats van een Essix-retainer).

Toen volgde het individueel solitair POM-anker voor één element, gecombineerd in een partiële plaatprothese van Pmma of bijvoorbeeld als onderdeel van een metalen frameprothese, en daarna volgden verschillende soorten opbeetplaten en splints voor de (ernstige) bruxist of mensen die lijden aan epilepsie of spasmen.

Daarna de POM-partiële prothese uitgevoerd met een Dahl-plateau of met POM-uplays om de beet te verhogen; het klassieke uplay-frame zoals u dat kent maar dan nu zonder metaal en zonder ankers en in POM uitgevoerd, een telescoopbrug in POM als meerjarige semipermanente voorziening, een palatinale POM-plaat in een 100% complete dentitie om een defect af te sluiten dat in het palatum was ontstaan (door cocaïnegebruik), voor de edentate maxilla een palatinale plaat gemaakt van POM in plaats van een volledig metalen plaat om een sterke en hyperdunne prothese te maken (plaat 0,7 mm dik!).

De ‘snap on teeth’ in POM vormt een heel eigen hoofdstuk: verschillende uitneembare POM-voorzieningen voor met name de bijzondere tandheelkunde – zoals Goedegebuure Tandtechniek dat noemt. Een ‘snap-on teeth’ lijkt bijvoorbeeld op een Essix-retainer, een eggshell of een bleeklepel maar is gemaakt uit tandkleurig POM. De ‘snap-on teeth’ kan ook in een CR-positie (dus in een nieuwe beet) gemaakt worden en klikt nét in de ondersnijdingen van de elementen en klikt dus vast op de dentitie. Door de lage wrijvingscoëfficiënt heeft POM uitstekende glij-eigenschappen, wat belangrijk is voor de retentie op de tandboog of de gemutileerde tandboog. Je kunt je voorstellen dat deze voorziening voor oligodonten en hun behandelaars een uitkomst kan zijn en dat mensen met ernstige gebitsslijtage en dus met veel hard weefselverlies er ook baat bij zouden kunnen hebben.

Goedegebuure Tandtechniek heeft meerdere unieke producten gemaakt, zoals voor een edentate patiënt die allergisch is voor Pmma een hele POM-VP in roze, gecombineerd met dentinekleurige POM.

Afb. 15-18 Unilaterale POM-voorziening, gemaakt met dr. Huddleston Slater.

Indicaties

uitneembare partiële protheses in allerlei vormen; óók unilateraal;
opbeetplaten en splints;
snap-on tooth, uplay-frames en Dahl-appliances in diverse vormen;
bijzonder geschikt voor patiënten die lijden aan (extreem) kokhalzen.

Techniekkosten en tandartshonorarium

Een POM-partiële prothese die Goedegebuure Tandtechniek maakt is aan techniekkosten gemiddeld € 100 tot € 150 voordeliger dan een metalen frameprothese. De tandarts kan ervoor kiezen om de voorziening als frameprothese of als partiële kunststof plaatprothese te declareren.

Conclusie

Polyoxymethyleen heeft in de breedste zin uitstekende eigenschappen voor het vervaardigen van uitneembare voorzieningen in de tandheelkunde/tandtechniek, afhankelijk van de creativiteit van degene die de voorziening creëert. Het maakt POM tot een ideaal materiaal voor een heel scala van uitneembare voorzieningen. POM draagt bij aan de verbetering van patiëntenzorg en -tevredenheid in de tandheelkunde.

* Polyoxymethyleen is een polymeer dat al sinds de jaren ’50 bestaat en ook wat geschiedenis in de tandheelkunde heeft. Polyoxymethyleen (afgekort POM) is ook bekend als polyacetaal. Het is een materiaal dat vooral een industriële toepassing kent vanwege zijn hardheid. De stof is ook bekend onder het begripsmonopolie Delrin, ontwikkeld door DuPont. Polyoxymethyleen werd ontdekt door Hermann Staudinger, een Duitse chemicus die in 1953 de Nobelprijs voor de scheikunde ontving. De stof wordt veelal toegepast voor machineonderdelen (bijvoorbeeld tandwielen) als vervanging van metaal. Het voordeel is dat het niet oxideert en dat er geen olie of kogellagers nodig zijn voor een soepele mechanische beweegbaarheid. De merknaam van deze stof is Zirlux Acetal, afkomstig uit Californië.

De voornaamste kenmerken van polyoxymethyleen zijn:

hoge buigsterkte van 90 MPa (flexibiliteit);
hoge weerstand tegen materiaalmoeheid;
hoge kleur- en vormstabiliteit;
lage frictie (uitstekende glij-eigenschappen);
lage vochtabsorptie;
biocompatibel en hypoallergeen;
verkrijgbaar in een (beperkt) aantal kleuren A1, A2, A3, A3, A5, B1, C3, G2 (bleach), pink.

Op verzoek van Dental Tribune is dit artikel geschreven door Paul Goedegebuure van Goedegebuure Tandtechniek uit Ede. Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u terecht bij paul@goedegebuure.nl of op www.goedegebuure.nl.

Paul Goedegebuure (1955) is tandtechnicus en voormalig eigenaar van Goedegebuure Tandtechniek in Ede. Hij is breed geïnteresseerd in de tandheelkunde en tandtechniek, erelid van de NVGPT en is (mede)studyclub director van ITI Oost-Nederland. Goedegebuure houdt zich binnen het lab voornamelijk bezig met uitneembare voorzieningen in de breedste zin en de organisatie van kleinschalige nascholingscursussen voor tandartsen.

To post a reply please login or register

VGerelateerde artikelen

Nieuwe discussie over fluoridering en het IQ van kinderen

DURHAM, N.C., VS ‒ Het fluorideren van water in de VS om tandcariës te voorkomen wordt door het Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention ...

Ontwikkelpad van een nieuw kroon- en brugsysteem

In dit artikel beschrijft prof. dr. ir. Jef van der Zel het ontwikkelpad van chipresistente, natuurlijk gelaagde Primero-kronen en -bruggen op basis van ...

Column Reinier van de Vrie: Nieuwe pot

De teleurstelling was groot bij mijn dochter, een dag nadat we een wand in het lichtgroen hadden gezet in haar nieuwe woning. Toen de muurverf bleek ...

2020 – Hét jaar voor het starten van een eigen praktijk

Veel tandartsen en mondhygiënisten kiezen na hun afstuderen niet direct voor een eigen praktijk. Ook tandartsen die al langer werkzaam zijn, twijfelen vaak...

Vier tips voor een succesvol sollicitatiegesprek. Gefeliciteerd, je hebt een nieuwe medewerker!

Een stabiel en sterk team staat hoog op het wensenlijstje van iedere werkgever. En overigens ook op dat van patiënten. Patiënttevredenheid wordt sterk ...

Emotionele achtbaan: onderzoek tandverlies en uitneembare prothese

SHEFFIELD, VK — In een uniek onderzoek hebben onderzoekers van de Universiteit van Sheffield de emotionele uitdagingen onderzocht waarmee patiënten met ...

Kinderen met immuundeficiënties hebben meer kans op het ontwikkelen van parodontitis

LONDEN, VERENIGD KONINKRIJK – Primaire immunodeficiëntie (PID) wordt gekenmerkt door een ontbrekend of slecht functionerend deel van het immuunsysteem ...

Congres ‘Een nieuwe kijk op cariëspreventie’

NIJMEGEN – Het gebruik van xylitol bij ouderen in verpleeghuissituaties biedt veelbelovende oplossingen voor de snel groeiende problemen in de ...

Scheidend directeur NVM-mondhygiënisten Ellen Bol: “Ik ben altijd gedreven geweest om het beroep van mondhygiënist verder te brengen”

Vrijdag 31 januari nam Ellen Bol-van den Hil officieel afscheid als directeur externe betrekkingen bij NVM-mondhygiënisten. Op die dag ontving ze ook een ...

Arjan van den Dorpel Tandarts van het Jaar 2024

Tandartsenvereniging KNMT reikte dit jaar voor de eerste keer de Apollonia Awards uit. Arjan van den Dorpel uit Yerseke won de titel Tandarts van het Jaar ...

Opleiding

On-demand
webinar