“Microbioom onderbelicht thema voor veel tandartsen”

Een gezonde mond kan niet per definitie als gezond worden bestempeld. Er gaat immers meer achter schuil: de ecologie van de mond, ofwel het microbioom. “Onder het microbioom verstaan we het totaal aan alle micro-organismen op een bepaalde plek,” definieert Krom. “Het orale microbioom is dus een verzameling van micro-organismen op verschillende plekken in de mond.” Deze organismen zijn van invloed op de algehele gezondheid en pathologie. “Soms kunnen we bij gezonde mensen op basis van het orale microbioom bijvoorbeeld stellen dat er sprake is van een predispositie voor zuurvormende bacteriën, wat de kans op cariës vergroot,” licht Krom toe.

De term klinkt velen nog abstract in de oren, maar de wetenschappelijke kennis over het microbioom neemt al jaren sterk toe. “Wanneer we het microbioom in detail bekijken, blijkt dat ieder individu een unieke samenstelling van organismen heeft. Desondanks kunnen we in populaties clusters onderscheiden met overeenkomstige samenstellingen. Het orale microbioom van gezonde mensen valt in minstens drie tot vijf verschillende clusters.” Ook specifiek over het orale microbioom worden nieuwe inzichten opgeworpen: van het oraal microbioom bestaan zeker negen verschillende samenstellingen in een gezonde mond. Daarom kan er volgens Krom eigenlijk niet gesproken worden over ‘het’ orale microbioom.

Gut-brain axis
Onderzoek naar het oraal microbioom is tot nu toe voornamelijk gericht op de pathologie, zoals cariës en parodontitis. Er is echter meer bekend. Daarom wordt tijdens de themadag een parallel getrokken tussen het beter bestudeerde darmmicrobioom, wat van grote invloed is op zowel de mentale als fysieke gesteldheid van de mens, en het orale microbioom. “Vanuit fundamenteel onderzoek zijn er aanleidingen om de gut-brain axis te bestuderen. Hoe beïnvloeden de darmen de hersenen en het gedrag? En hoe staat dit in relatie tot de mond?” De darmen vormen het centrale punt voor het welzijn van de mens en staan in verband met de mond. Zo gaat de chronische darmaandoening coeliakie bijvoorbeeld vaak gepaard met zowel dentale als neurologische symptomen.

Krom benadrukt dat kennis over het darmmicrobioom niet een-op-een toepasbaar is op het orale microbioom, maar dat er wel degelijk overeenkomsten zijn. “In de eerste dagen na de geboorte lijkt het darmmicrobioom sprekend op het oraal microbioom. Naarmate de tijd verstrijkt blijft het oraal microbioom stabiel, terwijl de samenstelling van de micro-organismen in de darm verandert.”

Pre- en probiotica
Het microbioom wordt regelmatig in een zin genoemd met alzheimer, allergieën en hart- en vaatziekten. Maar wat kunnen we doen om goed voor het microbioom te zorgen? En wat zijn de negatieve effecten van keuzes die we maken? “We weten veel over de werking van pre- en probiotica. Dit is echter niet direct van toepassing op de mondgezondheid, aangezien het een andere samenstelling van micro-organismen betreft. We moeten daarom zoeken naar mondspecifieke manieren om in te grijpen.”

Een aantal jaren geleden is ontdekt dat het aminozuur arginine een positief effect heeft op het orale microbioom. Dit onderzoek naar het ecosysteem heeft zich vertaald in een nieuw product voor de mondzorg: sugar acid neutralizer tandpasta. Of deze tandpasta voor elk individu effectief is, is afhankelijk van de samenstelling van de orale micro-organismen (in welk cluster de persoon zich bevindt). “Het microbioom van gezonde mensen toont meer overeenkomsten dan bij zieken. We zien dat de diversiteit in dat geval toeneemt. Deze kennis biedt in de toekomst mogelijkheden om ‘personal oral care’ te ontwikkelen op basis van het microbioom.”

Kinderschoenen
Krom vindt het belangrijk dat tandartsen beseffen dat er zuinig met het microbioom omgegaan moet worden. Bepaalde gedragingen kunnen het microbioom immers op een negatieve manier beïnvloeden. Als voorbeelden noemt Krom antibioticagebruik, extreme hygiënemaatregelen en desinfectie. Het darmmicrobioom is tot zelfs drie maanden na het beëindigen van de antibioticakuur verzwakt. Het duurt enige tijd om te herstellen, een periode waarin de mens mogelijk vatbaarder is voor ziekten.

Het gebruik van antibiotica neemt wereldwijd af. In Nederland zien we echter een stijgende lijn van tandartsen die de medicatie voorschrijven. Krom: “Tandartsen schrijven antibiotica voor in het kader van specifieke doelen in de mond. Het is wel belangrijk dat ze zich realiseren dat het niet alleen effect heeft op de mond, maar ook op de darmen en daarmee op de algehele gesteldheid van de patiënt.”

In de medische zorg bestaan veel protocollen en richtlijnen voor kwalitatieve zorg. In de tandheelkunde staat dit in de kinderschoenen. “Er wordt aangenomen dat bekende handelingen, zoals het voorschrijven van antibiotica, effectief zijn en de negatieve gevolgen hiervan niet opwegen. In de themadag zal naar voren komen dat een antibioticakuur wel degelijk kwaad kan.” Krom benadrukt daarom dat antibiotica alleen voorgeschreven moet worden als daar een gegronde reden voor is.

Beter adviseren en afwegingen maken
Tijdens de themadag worden de meest recente wetenschappelijke inzichten besproken en vertaald naar de dagelijkse praktijk van tandartsen. Op het gebied van behandelafwegingen en het adviseren van patiënten kan een goed inzicht in het microbioom namelijk erg waardevol. “Kennis over het microbioom is niet of nauwelijks doorgedrongen in de tandheelkundige wereld. Desondanks ben ik van mening dat het voor tandartsen belangrijk is om beter inzicht te hebben in de consequenties van bepaalde keuzes.”

Kennis over het microbioom is belangrijk voor het advies dat tandartsen aan patiënten geven. Denk aan het wel of niet gebruiken van specifieke tandpasta’s en andere verzorgingsproducten. “Ook hoop ik dat tandartsen beseffen dat eenieder zuinig moet zijn op het gezonde microbioom. Indien nodig zijn er manieren om het microbioom te herstellen, maar grijp niet te snel naar antibiotica.”

De themadag ‘Mens, mond en microbioom’ vindt op 5 oktober 2019 plaats bij ACTA in Amsterdam. Wilt u meer informatie over deze themadag? Of wilt u zich inschrijven? Kijk dan op www.qualitypractice.nl.

Labels: