Parodontoloog Lodewijk Gründemann: “Onze patiënten zijn razend enthousiast over Dental Coach”

 

Wat vonden jullie van het behalen van de derde prijs?

Nou, leuk natuurlijk. Zo komt Dental Coach ook weer onder de aandacht in Dental Tribune en tijdens het congres van het Ivoren Kruis waar we het programma in 2 minuten konden pitchen. Voor mij maakt het dan niet zoveel uit dat het niet de eerste of tweede, maar de derde prijs is. Het is net hoe een jury er tegenaan kijkt. De sociale onderwerpen van de eerste twee prijswinnaars spreken – begrijpelijk – altijd nog beter aan. Met Dental Coach brengen wij totaal iets nieuws. Dat moet nog landen, denk ik.

 

Gründemann is zo bevlogen over Dental Coach en over e-health dat hij vervolgens direct vertelt over een internationaal congres over ICT en e-health dat hij recent bezocht in Maastricht. Hij denkt dat hij daar op een paar duizend deelnemers waarschijnlijk een van de weinige tandartsen was. Dat past wel bij hoe er volgens hem in de tandheelkunde tegen e-health wordt aangekeken. Dat leeft nog totaal niet, terwijl men daar in de algemene geneeskunde een heel stuk verder mee is. Gründemann: “We constateren met z’n allen dat de gezondheidszorg in de knel komt: er is een personeelstekort, de vergrijzing en de kosten nemen toe en de bevolking groeit. Het systeem is eigenlijk niet meer houdbaar. Er moet iets gebeuren om de zorgverlening kwalitatief  en betaalbaar te houden. Het moet dus efficiënter. Dental Coach kan daarbij een van de oplossingen zijn.”

 

Hoe is Dental Coach ontstaan?

Na mijn afstuderen als tandarts werkte ik eerst als algemeen practicus. Wat me steeds meer ging frustreren is dat er in gave gebitten, vooral bij kinderen, na een paar jaar toch gaten ontstonden of dat patiënten gingivitis en parodontitis kregen. Na doorverwijzing naar een parodontoloog waren die gebitten veel beter dan dat ik dat voor elkaar kreeg. Zo raakte ik steeds meer geïnteresseerd in mondhygiëne. Na 12,5 jaar algemene praktijk ben ik de paro-opleiding gaan volgen en inmiddels ben ik zo’n 25 jaar werkzaam als parodontoloog. Maar ik vind het raar dat de manier waarop we patiënten motiveren en instructies geven nog steeds hetzelfde is als die we tijdens onze opleiding tandheelkunde in de jaren ’80 hebben geleerd. Waarom maken we geen gebruik van gedragsinterventietechnieken uit de psychologie? Bij voorlichting en behandeling van verslavingen, voeding, bewegen, sporten en overgewicht doen we dat wel. Inmiddels zijn er ook de computer en de smartphone, twee dingen die ons leven compleet op de kop hebben gezet. In Dental Coach maken we optimaal gebruik van de nieuwe techniek en gebruiken we de nieuwste psychologische inzichten.

 

Het programma is dus gebaseerd op wetenschappelijke theorieën?

De voorloper van Dental Coach was een app waarin we een gebitsoverzicht gaven van welke rager je waar kunt gebruiken. Die lanceerden we In december 2017 op een jubileumcongres van NVM-mondhygiënisten. Inmiddels is Dental Coach een dentaal lifestyle communicatieprogramma met allerlei gedragsinterventietechnieken die we in de tandheelkunde niet of nauwelijks gebruiken. Die technieken zijn bijvoorbeeld goalsetting & planning, motivational interviewing, aanspreken van de interne motivatie (in gesprek gaan met jezelf) en kleurgebruik van rood naar groen, een beetje vergelijkbaar met de Nutri-Score. Daarmee kun je mensen begeleiden om hun gedrag aan te passen. Daar is Dental Coach als gedragscommunicatieprogramma heel geschikt voor.

 

Was er ook internationaal niet een vergelijkbare app?

Nee, en die is er nog steeds niet. We zijn echt een voorloper op dit gebied.

 

En is Dental Coach een goede oplossing?

Ja, absoluut. In onze praktijk voor parodontologie zijn onze patiënten er razend enthousiast over. Na het eerste bezoek gaat 80% ermee aan de slag. En daar komt nog een aantal procenten bij van de rest in de loop van hun behandeling. Omdat we zelf enthousiast zijn, kunnen we de werking ook aan de patiënten natuurlijk goed uitleggen. Maar sommige patiënten hebben niks met apps of een smartphone. Die gaan we natuurlijk niet dwingen.

 

Is Dental Coach niet vooral geschikt voor hogeropgeleiden en jongeren? Of is dat een vooroordeel?

Dat is inderdaad een vooroordeel. Jongeren groeien natuurlijk op met apps, maar vinden een app ook al snel niet meer interessant. Het is opvallend dat 55-plussers het meest enthousiast zijn. Die komen voor zorg en willen er alles aan doen om het weer goed te krijgen als er een probleem is. Die zijn dus zeer gemotiveerd. En ik zou niet durven beweren dat die digitaal minder vaardig zijn.

 

Neemt het gebruik van de app niet af als de nieuwigheid eraf is?

De meeste mensen gebruiken de app in het begin heel consequent, maar daarna zakt het wel af. Dat komt mogelijk omdat ze hun gedrag hebben aangepast en het gewenste gedrag er inmiddels is. Dus dan heb je de app niet meer nodig. Als we merken dat oude gewoontes weer terugkomen en de kwaliteit van de behandeling wat terugloopt, dan adviseren we de app weer even te gaan gebruiken. Dan komt het meestal wel weer op peil. We richten ons met parodontologie natuurlijk in eerste instantie op gedragsverandering en mondhygiëne. Maar als men gaatjes ontwikkelt of gevoelige tandhalzen krijgt, kun je het ook over voeding hebben. De voedingsanamnese in de app is daar dan een heel bruikbaar instrument voor.

 

Is Dental Coach een subtiele manier om de motivatie bij de patiënt aan te wakkeren?

Alleen maar. Het is een dentaal communicatieprogramma waarmee de zorgverlener de patiënt kan coachen. Het is personalized dentistry en teledentistry. Met beeldbellen via de smartphone kun je ook prima zorg op afstand leveren, bijvoorbeeld instructie over mondhygiëne. De methode is dus ook heel goed implementeerbaar bij het programma Gewoon Gaaf.

 

Wat zijn de concrete resultaten van Dental Coach?

Als patiënten na een eerste onderzoek en een korte appinstructie bij ons ermee aan de slag gaan, is er een plak- en bloedingsreductie van ongeveer 40%, terwijl de mondhygiënist dan nog niets heeft gedaan. Dus puur door het gebruik van de app. De Hogeschool Utrecht heeft ook wat onderzoek gedaan. Daaruit kwam onder meer naar voren dat mensen die de app gebruiken minder plak en minder bloeding hebben dan mensen die op een traditionele manier instructies kregen. Maar we zouden het gebruik van Dental Coach nog wel verder willen gaan objectiveren met onderzoek.

 

Dental Coach Academy

Dental Coach wordt op abonnementsbasis sinds begin dit jaar ook aangeboden aan andere praktijken, maar dat slaat nog niet zo aan. Gründemann wil op dit moment geen exacte cijfers over deelnemende praktijken noemen, maar is daar niet zo verbaasd over. Zorgverleners zijn volgens hem gewend om op een bepaalde manier te werken en iedereen heeft het druk. Het is moeilijk om een andere manier van werken aan te leren. Voordat je met Dental Coach kunt gaan werken, moet je echt wel even de tijd nemen. En je moet er ook wel vertrouwen in hebben dat een nieuwe manier van werken resultaat oplevert.

Gründemann vertelt dat ze nu overwegen om de Dental Coach Academy op te starten met een cursus die mensen leert om om te gaan met andere gesprekstechnieken en dentale communicatiemiddelen, waardoor patiënten eerder hun gedrag veranderen. “Want dáár gaat het uiteindelijk om. Het is heel belangrijk om je te realiseren dat patiënten best graag willen veranderen, maar niet veranderd willen worden. Iedereen vindt dat logisch, maar de manier waarop we in de tandheelkunde communiceren met de patiënt is eigenlijk altijd heel dwingend. De tell-show-domethode vind ik daarvan een voorbeeld. Die gaat uit van de autoriteit van de zorgverlener en wat de patiënt moet doen. Dan verwacht de zorgverlener dat dat ook gebeurt. Maar dat is dus heel vaak niet zo. Dan ontstaat er dus frustratie bij de zorgverlener dat de patiënt niet luistert, terwijl de patiënt zich onder druk gezet voelt om iets te gaan doen waar hij helemaal geen zin in heeft. Die is gefrustreerd over het gezeur van de zorgverlener.”

 

Bij de Parodontologie Praktijk Friesland realiseren ze zich dat de werkvloer ook best een nieuwe methode wil toepassen, maar dat implementatie niet zo gemakkelijk is. Innovaties in de tandheelkunde beginnen meestal op de opleidingen, constateert Gründemann. Wat studenten in hun opleiding leren, passen ze later in hun hele carrière meestal toe. Maar e-health krijgt wat hem betreft nog veel te weinig aandacht in de opleidingen tandheelkunde. De studenten van nu zijn de zorgverleners van straks en dienen nu eigenlijk al opgeleid te worden in kennis over e-health om dat straks verantwoord en effectief te kunnen inzetten. De ontwikkelingen in de digitale zorgverlening gaan zo razendsnel, we moeten oppassen dat we met de tandheelkunde niet de boot missen. Hij hoopt dat dat snel gaat veranderen.

Aan de studenten lijkt het niet te liggen, want die zijn enthousiast over Dental Coach, zo ervaarde Gründemann toen ze het programma onder de aandacht brachten op Dental Expo. De studenten waren verbaasd dat er op hun opleiding daaraan geen aandacht wordt besteed. Op dit moment wordt de urgentie kennelijk nog niet gezien of wordt er te weinig mee gedaan; kennelijk past het nog niet in de onderwijsprogramma’s, constateert hij.

Soms kan wetgeving ook een verandering in gang te zetten, weet Gründemann. Een verbod op amalgaam leidde bijvoorbeeld tot een toename van composiet. Ook de opleidingen gingen zich daar toen op richten.

 

Welke wetgeving zou dental e-health dan kunnen helpen?

Wat ik ook op dat congres in Maastricht voor het eerst hoorde, is dat hybride zorg, dus zowel fysiek als elektronisch, de norm wordt voor de toekomst. Elke zorgverlener moet hybride zorg kunnen aanbieden. Je kunt als tandarts niet boren op afstand, maar je kunt wel zorg leveren op afstand. Bijvoorbeeld met teleconsulten, mensen motiveren, instructies over mondhygiëne en pijnklachtconsulten. Cariësdiagnostiek kun je al behoorlijk goed doen via teledentistry. Dat kunnen we allemaal inpassen in Dental Coach. Er zit nu al een implantaatpaspoort in. Laatst wilde een patiënt van me die op vakantie was een vlucht naar huis boeken, omdat zijn implantaat los zou zitten. Ik heb hem toen een foto laten sturen. Ik zag dat er niets met het implantaat aan de hand was, maar dat de kroon er af was. Een beetje kauwgom erin, vastdrukken en gewoon wachten tot na de vakantie …

Er komt ook Europese wetgeving die verplicht dat alle medische gegevens inzichtelijk zijn in het patiëntendossier. Dat moet tussen 2026 en 2028 gerealiseerd zijn. En voor data over röntgenfoto’s ligt die termijn tussen 2030 en 2035. Dat kan voor e-health ook een stimulans worden.

 

Is jullie praktijk met Dental Coach een betere praktijk dan de gemiddelde paropraktijk?

Dat vind ik een gevaarlijke vraag … De kwaliteit van de zorg die je levert is afhankelijk van in hoeverre de patiënt zijn gedrag aanpast. Met Dental Coach hebben wij ons hele team veel bewuster gemaakt van de invloed van gedragsinterventietechnieken. We passen heel bewust technieken als motivational interviewing toe. We scholen daar ook het hele team in bij. En daar behalen we dus goede resultaten mee.

 

Zijn er nog meer plannen om Dental Coach verder te ontwikkelen?

Oh, zoveel dingen. Je kunt bijvoorbeeld sensoren op de tanden plakken om het zuurgehalte of de suikerinname te meten. Met fluorescentie kun je de plak ook elektronisch makkelijker zichtbaar maken. Met biomarkers kun je speekseltestjes doen waarmee je kunt zien hoe zuur het speeksel is en of er ontstekingsindicatoren in zitten. Je zou ook kunnen screenen op suikerziekte of voedingsadviezen geven. We hebben dus nog genoeg ideeën voor uitbreiding.