DT News - Netherlands - Edwin Wiersema over zijn duurzame praktijk: “We zijn de planeet gigantisch aan het uitbuiten”

Search Dental Tribune

Edwin Wiersema over zijn duurzame praktijk: “We zijn de planeet gigantisch aan het uitbuiten”

Hedwig Fossen

Hedwig Fossen

ma. 20 juni 2022

Bewaar

Midden op een bedrijventerrein in het Drentse Westerbork staat de – naar alle waarschijnlijkheid – meest duurzame tandartspraktijk van Nederland. Hier werkt tandarts Edwin Wiersema met zijn dochter en twee andere tandartsen. Acht jaar geleden is de praktijk gebouwd en zo duurzaam mogelijk ingericht. Met welke maatregelen zorgt Wiersema’s praktijk voor zo min mogelijk uitstoot? En waarom zou je je als tandarts in moeten zetten voor een duurzamere wereld?

Bij binnenkomst in de wachtruimte van tandartspraktijk Wiersema springt direct een led-paneel in het oog. ‘Infodisplay zonnestroom’, staat er. Het bevat uitleg over de honderd zonnepanelen die op het dak van de praktijk liggen en geeft een actuele stand van de energie die ze opleveren. Ook kun je aflezen hoeveel uitstoot de zonnepanelen tot nu toe hebben voorkomen: bijna 115 duizend kilo CO2.

Verder liggen er in de wachtkamer alleen tijdschriften over natuur en milieu. “Zelf ben ik een natuurliefhebber en ook al veertig jaar actief als gids in de natuur,” vertelt Wiersema. Met de National Geographics en krantjes van Greenpeace en Milieudefensie probeert hij patiënten positief te beïnvloeden. “De Libelle hebben ze thuis ook. En de tijdschriften die we hier neerleggen, geven we weer door aan de buurman zodat ze meerdere keren gebruikt worden.”

Waarom zijn de natuur en duurzaamheid voor Wiersema zo belangrijk? “Uiteindelijk zijn we met zijn allen bezig om de planeet gigantisch uit te buiten. Dat kan niet doorgaan. Zelfs als we heel veel gaan doen voor het milieu, vraag ik me af wat er overblijft en of het nog goedkomt. Natuurlijk is mijn ecologische voetafdruk nog veel te groot, net zoals dat geldt voor iedereen in de westerse wereld, maar je probeert je best te doen om die voetafdruk zo klein mogelijk te houden.”

Die visie wil hij ook uitdragen aan anderen. Zo was Wiersema spreker op het congres van ACTA Dental Education over duurzaamheid in de mondzorg afgelopen 14 mei. Patiënten die op de fiets komen, krijgen een complimentje. En als het ter sprake komt, stimuleert Wiersema patiënten altijd om minder vlees te eten. “Hoewel dit niet direct met de mondzorg te maken heeft, vind ik dat je als tandarts best breder mag kijken dan alleen de mond. Zelf eet ik nu eens in de twee weken een stukje vlees of vis en probeer ik zoveel mogelijk sojayoghurt en havermelk te gebruiken,” vertelt Wiersema.

Duurzaam pand

Hoe belangrijk Wiersema duurzaamheid vindt, komt vooral tot uiting in het ontwerp van de praktijk. “We hebben overal waanzinnig goed geïsoleerd,” stelt Wiersema. Met zeventien centimeter polyurethaanschuim als isolatie en driedubbel gasgevuld glas is er nauwelijks sprake van warmteverlies, blijkt uit analyse met een infraroodcamera. Door glas lekt meer warmte weg, dus is er gekozen voor zo min mogelijk ramen. In de wachtkamer zitten horizontale ramen, zodat je met weinig oppervlak wel veel buitenbeleving hebt. Dankzij deze grondige isolatie blijft het in het pand 24 uur per dag, zeven dagen per week op een constante temperatuur van 21 graden.

Koelen en verwarmen is dus bijna niet aan de orde, maar waar nodig warmen de praktijkruimtes op met behulp van een luchtwarmtepomp. Trots laat Wiersema de hele installatie van warmtetoevoer en -afvoer zien. “De stroom voor de warmtepomp wekken we zelf op. We hebben dit systeem uitgebreid vergeleken met bijvoorbeeld vloerverwarming. Een luchtwarmtepomp is geschikter voor een praktijk, omdat vloerverwarming heel traag werkt.” Bij interne warmteproductie – bijvoorbeeld in de sterilisatieruimte - kan de installatie de overtollige warmte snel afvoeren naar buiten.

Tijdens de bouw zijn bouwmaterialen van het vorige pand gedeeltelijk hergebruikt. Nieuwe materialen zijn duurzaam en onderhoudsvrij. Dat houdt in dat er in deze praktijk geen tropisch hardhout te vinden is, maar vooral staal en steen. De binnendeuren zijn van kunststof dat tientallen jaren mooi blijft. Wiersema: “Als je iedere tien jaar je pand moet schilderen, is dat niet milieuvriendelijk. Bovendien hebben we bijna geen onderhoudskosten, dus zijn we op termijn ook goedkoper uit.”

Voor de bouw heeft de praktijk een aannemer in de arm genomen van de overkant van de straat. Een lokale aannemer scheelt enorm veel bouwvakkerskilometers. Geërgerd vertelt Wiersema: “Als je op een viaduct over de snelweg gaat staan, zie je driehonderd busjes naar het noorden rijden en driehonderd busjes naar het zuiden. We zijn helemaal de weg kwijt met al die Europese aanbestedingen, waardoor een aannemer uit de Randstad bijvoorbeeld een opdracht krijgt in Delfzijl.”

Kartonnen bekertjes

Triomfantelijk vertelt Wiersema over de lijst die hij heeft opgesteld, waarop veertig punten staan waarmee de praktijk scoort op duurzaamheid. Hij pakt een stapel kartonnen bekertjes erbij. “Mijn dochter heeft bijvoorbeeld bedacht dat die bekertjes best wat kleiner mogen zijn. Je krijgt vaak een klein bodempje om je mond te spoelen, dus waarom grotere bekertjes gebruiken?”

Iedereen in de praktijk zet zich in om papier, glas, plastic, metaal, groenafval en restafval te scheiden. Dat is niet altijd makkelijk. Wanneer Wiersema de afvalemmer voor plasticafval opent, blijkt er gealuminiseerd plastic in te zitten. “Het is best lastig, want dit hoort dus bij restafval en niet bij plastic,” zegt hij terwijl hij het in de juiste bak gooit. Het is een extra handeling waarvoor wat discipline vereist is, maar dat is dan ook het enige nadeel van deze duurzame maatregel.

Om afval te verminderen, gebruikt de praktijk van Wiersema zo min mogelijk papier om te printen. Ook zijn de servetjes voor patiënten niet geplastificeerd. “Vaak zijn die servetten met plastic behandeld om te voorkomen dat er vocht doorheen lekt. Ik gebruik al dertig jaar de servetten zonder plastic en er komen hooguit wat spetters op,” vertelt Wiersema. De papieren servetten zonder plastic kunnen dan bij de papierrecycling.

“Het is wel jammer dat recyclen vaak gelul is van de bovenste plank. Voor mij zou het pas recycling zijn als hetzelfde product ervoor terugkomt, maar dat is vaak nog niet mogelijk,” aldus Wiersema. Van petflessen wordt een laagwaardigere toepassing gemaakt en daarna kan het niet nog eens gerecycled worden. Bij papier is wel sprake van recycling, omdat je twintig keer hetzelfde product ervan kan maken. Pas na al die keren recyclen zijn de vezels zo kort geworden dat er nieuwe papiervezels nodig zijn.

Reisbewegingen

De grootste CO2-belasting binnen de mondzorg zijn de reisbewegingen van patiënten en personeel. De praktijk van Wiersema neemt dan ook liever geen patiënten aan van buiten het verzorgingsgebied. Wat personeel betreft komen zoveel mogelijk tandartsen en assistenten uit de buurt en werken ze het liefst hele dagen, zodat ze niet voor een half dagje op en neer komen. Maar is dit ook haalbaar? “Er is een enorm personeelstekort, dus we proberen het zo veel mogelijk, maar alleen personeel uit de buurt is niet haalbaar,” geeft Wiersema aan.

Verder stimuleert de praktijk om op de fiets of met de elektrische auto te komen. Naast het pand is een overdekte fietsenstalling en een mogelijkheid om de elektrische auto op te laden. Ook heeft een medewerker een lening gekregen om een elektrische auto mee te financieren.

Direct behandelen van patiënten is een andere mogelijkheid om reiskilometers te beperken. Wiersema: “Voor een gezin van vier mensen bij wie regelmatig gaatjes voorkomen plannen we een uur in plaats van een half uur, zodat we eventuele gaatjes direct kunnen vullen. Soms zorgt dat ervoor dat een afspraak iets langer duurt dan gepland, maar dat hebben veel mensen ervoor over. Uiteindelijk scheelt het ze tijd en reiskosten, omdat ze maar één reis naar de praktijk hoeven te maken.”

Wiersema probeert zo min mogelijk leveranciers en monteurs te laten komen, zodat busjes niet elke dag af en aan rijden naar de praktijk. Verbruiksmateriaal bestelt hij in grote verpakkingen, zodat de levering minder vaak hoeft te gebeuren en het ook nog afval scheelt. Storingen van bijvoorbeeld de behandelunit proberen medewerkers zelf op te lossen, voordat er eventueel een monteur aan te pas komt.

“Maar de allereerste keus voor een duurzame aanpak is preventie,” vertelt Wiersema. “De patiënt met een beter gebit hoeft minder vaak te komen en dit kost minder materialen die we daarna weggooien. Als het goed is focust iedere tandarts al op preventie, maar je zou hier extra aandacht aan kunnen besteden om duurzaamheidsredenen.” Uiteindelijk speelt iedere tandarts een rol in het voorkomen van ziekte. Als je één ziekenhuisopname voorkomt, heeft dat een enorm positief milieueffect. Om dit effect te illustreren geeft Wiersema een voorbeeld uit het blad van Milieudefensie. “Uit berekeningen van het Erasmus MC blijkt dat een dag opname op de IC gelijk is aan de kap van 200 bomen, 2000 km autorijden en 15.000 liter water”, is daarin te lezen.

Andere duurzame praktijken

In de praktijk van Wiersema is dus over alles nagedacht wat duurzaamheid betreft. Van afvalscheiding tot inkoop en van bouwmaterialen tot reisbewegingen. Hoe zit dat in andere praktijken? “Ik weet van zo’n vijf praktijken in Nederland dat ze hier ook mee bezig zijn, maar misschien zijn het er wel meer,” zegt Wiersema. “Ik heb bij de KNMT eens een voorstel ingediend voor een verkiezing van de meest duurzame praktijk. Daar hoef ik zelf niet per se aan mee te doen, maar dan weet je in ieder geval van elkaar wie er actief mee bezig zijn.”

Een aantal praktische punten, zoals afvalscheiding, is voor elke praktijk redelijk makkelijk te realiseren. Ook ledverlichting is een laagdrempelige manier van verduurzamen. “Dat is geen grote investering,” vertelt Wiersema. De bouwkundige maatregelen zijn soms lastiger, omdat je op een bestaande praktijk bijvoorbeeld niet altijd zonnepanelen kan plaatsen.

Wiersema: “Welke keuze mensen ook maken, het belangrijkste is dát ze over duurzaamheid nadenken. Dat is al enorme winst.”

Enkele duurzame punten van praktijk Wiersema

  • Gebruik van kleine, kartonnen bekertjes voor patiënten
  • Vogel- en insectenvriendelijke tuin
  • Waar mogelijk oplaadbare batterijen
  • Ledlampen
  • Hergebruik van bouwmaterialen
  • Veel servies, zodat de afwasmachine alleen draait als hij vol is
  • Zo min mogelijk papiergebruik
  • Afvalscheiding in papier, glas, plastic, metaal, groenafval en restafval
  • Reisbewegingen beperken
To post a reply please login or register
advertisement
advertisement