DT News - Netherlands - Moet de schooltandarts terugkeren?

Hedwig Fossen, Redactie Dental Tribune

di. 7 maart 2023

Bewaar

Afgelopen zomer pleitte minister Carola Schouten van Armoedebeleid voor terugkeer van de schooltandarts*, om de toegankelijkheid van de mondzorg voor kinderen in achterstandswijken te vergroten. Is dit een effectieve maatregel, of zijn er andere maatregelen nodig om kinderen naar de mondzorgverlener te krijgen?

“Wij noemen onszelf liever ‘tandarts op school’ in plaats van ‘schooltandarts’,” vertelt tandarts Vincent Roevros van Stichting Jeugdtandverzorging Amsterdam (JTVA). De tandartsen bezoeken scholen in achterstandswijken om kinderen die een tandarts hard nodig hebben van mondzorg te voorzien. Associaties met de soms traumatische schooltandarts van vroeger – in lange rijen wachten om de bus binnen te stappen, waar behandelingen zonder verdoving plaatsvinden – gaan ze liever uit de weg. Zo vindt de behandeling bij voorkeur niet in een bus buiten het schoolgebouw plaats, maar zo veel mogelijk in een tijdelijke praktijk die ze in de school inrichten.

Een op de vijf kinderen gaat niet naar de tandarts, terwijl alle kinderen tot 18 jaar gratis verzekerd zijn voor mondzorg. Anders dan de tandartsbus van vroeger, die elke school aandeed, richt de JTVA zich specifiek op de kinderen die niet bij de reguliere tandartspraktijk komen. Daar zitten ook veel onverzekerde kinderen bij, omdat de ouders geen basisverzekering hebben. In Amsterdam komen 50.000 kinderen niet bij de tandartspraktijk, waarvan de JTVA er 27.000 ziet. Via de gemeente en GGD komt de stichting aan de informatie op welke scholen veel kinderen zitten die geen tandarts bezoeken.

Lieke Thesingh, voorzitter van het Breed Bestuurlijk Overleg (BBO), dat de openbare basisscholen in Amsterdam vertegenwoordigt, geeft aan dat elke school zelf bepaalt of een tandarts op school nodig is. “Voor die beslissing maken ze gebruik van gegevens van gemeente en de GGD. Maar medewerkers op school weten vaak het beste wat de kinderen nodig hebben. Voor veel scholen in het centrum is het niet praktisch om een tijdelijke praktijk in de school in te richten, vanwege ruimtegebrek. Daarom maken jeugdtandartsen in sommige gevallen gebruik van een mobiele unit buiten de school.”

Schooltandarts na WOII

De schooltandarts was vanaf 1904 voor het eerst actief in Nederland, omdat de invloed van (mond)gezondheid op schoolprestaties en kwaliteit van leven toen steeds duidelijker werd. De overheid wilde hier verantwoordelijkheid in nemen en daarom financierden gemeenten de eerste schooltandartsdiensten. In de jaren zestig kwam er een extra grote druk op de schooltandartsen te liggen, omdat het na de Tweede Wereldoorlog erg slecht gesteld was met de Nederlandse mondgezondheid. In 1985 werd de schooltandarts uiteindelijk afgeschaft, omdat gemeenten het financieel niet meer konden bolwerken en er een tekort aan tandartsen was.

Martine van Gemert-Schriks, tandarts-pedodontoloog, schreef in 2018 een artikel over de geschiedenis van de schooltandarts voor het lustrum van de NTVT: ‘Er was een grote achterstand in de tandheelkundige verzorging van kinderen en de eerste schooltandartsen moesten zich daarom veelal beperken tot het behandelen van de acute problemen. De werkdruk was hoog,’ schrijft ze. Er was vaak te weinig tijd voor een empathische aanpak of verdovingsprocedure en de schooltandarts heeft daardoor voor velen voor traumatische herinneringen gezorgd.

Wat houdt ouders met kinderen nu tegen om hun eigen weg naar de tandartspraktijk te vinden? Van Gemert-Schriks: “Het probleem is niet de toegankelijkheid van de mondzorg, want die is voor alle kinderen verzekerd binnen de basisverzekering. Alleen heerst hier veel onwetendheid over. Ouders moeten weten dat het gratis is. Een andere reden is dat sommige ouders zelf geen prioriteit bij hun mondverzorging leggen en/of heel angstig zijn. Bovendien zijn veel mensen gewend om pas te gaan als er wat is. Een bezoek aan de tandarts voor ‘preventief onderhoud’ is niet voor iedereen vanzelfsprekend.”

Om die onwetendheid van ouders over de gratis mondzorg van hun kinderen weg te nemen, is er een belangrijke rol weggelegd voor zorgverzekeraars, aldus de KNMT. “Zorgverzekeraars zouden ouders van wie de kinderen niet op controle gaan structureel moeten aanschrijven om ze erop te attenderen dat bezoek aan de tandarts tot 18 jaar onder het basispakket valt. Dat is een bewezen effectieve aanpak,” laat Anita Zijlstra, woordvoerder van de KNMT, weten.

Tandartsen in Den Haag

Veel tandartsen vinden de schooltandarts geen goede maatregel om het tandartsbezoek onder kinderen te verhogen. Op de stelling van Dental Tribune van oktober 2022 - ‘De schooltandarts moet in Nederland heringevoerd worden om de toegankelijkheid van de mondzorg te verbeteren’ - reageerde 65 procent met ‘oneens.’ Roevros: “De schooltandarts moet niet terugkeren in de oude vorm, maar de school is wel de enige plek waar we ouders kunnen bereiken van kinderen die niet met hun ouders naar de tandarts gaan.”

Van Gemerts-Schriks: “Als we als tandartsen op de stoel in Den Haag zouden zitten, zouden we niet pleiten voor de terugkeer van de schooltandarts van weleer om de toegankelijkheid van de mondzorg te verbeteren. We zouden wel pleiten voor aandacht voor (mond)gezondheid, zelfzorg en preventie. Dit hoeft niet de rol van een schooltandarts te zijn, maar kan ook de rol zijn van mondhygiënisten en preventieassistenten. Ook zou het geïntegreerd kunnen worden in de reguliere lespakketten.” Op die manier leren kinderen van jongs af aan verantwoord gezondheidsgedrag, waaronder goed poetsen. De stap naar de mondzorgpraktijk wordt dan kleiner.

De KNMT deelt de mening dat landelijke invoering van de schooltandarts niet wenselijk en efficiënt is. Zijlstra: “Het is belangrijk dat kinderen een ‘huistandarts’ krijgen, waar ouders altijd bij zijn en die er onafhankelijk van iemands leeftijd en schoolsituatie is. Gezien het tekort aan mondzorgverleners is uitbreiding van het aantal schooltandartsen niet realistisch.” Volgens de KNMT moet de schooltandarts beperkt worden tot groepen waar de opkomst bij de tandarts laag is en andere maatregelen bewezen niet werken.

Ouders betrekken

“Naast de kinderen is het minstens zo belangrijk om de ouders te bereiken,” vervolgt van Gemert-Schriks. “Daarvoor kan preventie aan bod komen op ouderavonden, of je kunt op consultatiebureaus aandacht besteden aan mondzorg. De preventie-assistent of mondhygiënist zou een vast station moeten zijn voor ouders met hun kinderen. Dat waarborgt de primaire preventie en helpt om risicokinderen te herkennen.”

Tandarts Roevros van JTVA bevestigt het belang van het betrekken van ouders bij de mondzorg van hun kinderen. Alleen kinderen waarvan de ouders toestemming geven komen bij de tandarts op school. “Wij nodigen de ouders uit op school voor de preventie, want daarbij zijn de ouders onmisbaar. Bij de schooltandarts van vroeger gingen de kinderen in hun eentje de enge donkere bus in. Wanneer ze thuiskwamen, hadden de ouders geen idee wat daar gebeurd was. Als de ouders de mondzorg niet oppakken, omdat ze het niet gewend zijn bijvoorbeeld, vallen de kinderen direct buiten de boot.”

Ook het Ivoren Kruis vindt dat de begeleiding van ouder en kind samen hoort te gaan, zoals het in de nieuwe richtlijn Jeugd vermeld staat. ‘Ouders en kinderen moeten samen poetsinstructies van de tandarts krijgen’, meldt de website van het Ivoren Kruis. Maar: ‘de beste manier om kinderen naar de tandarts te krijgen, is door mondzorg voor volwassenen weer in het basispakket op te nemen’.

Besluit ministerie

Uit een Kamerbrief van 10 november blijkt dat minister Kuipers van VWS het niet eens is met het voorstel van minister Schouten om de schooltandarts opnieuw in te voeren. De overheid zal mondzorg onder schooltijd dus niet verplichten. ‘Op scholen waar veel kwetsbare kinderen naartoe gaan ligt er al een grote uitdaging ten aanzien van het onderwijs. Het is van belang dat er voldoende tijd, rust en ruimte is voor het onderwijsprogramma’,schrijft minister Kuipers in de Kamerbrief.

Om kinderen te bereiken die nu niet naar de mondzorgverlener gaan, wil Kuipers de samenwerking tussen de jeugdgezondheidszorg (JGZ) en de mondzorg stimuleren. Hij gaat in overleg met zorgverzekeraars, KNMT, NVM-mondhygiënisten, het Ivoren Kruis, de JGZ en gemeenten over de inzet van een mondhygiënist bij consultatiebureaus voor kinderen van 0 tot 4 jaar. Een proef met mondzorgcoaches op consultatiebureaus is al gaande. ‘De JGZ-aanbieder is door een zeer hoge bezoektrouw (rond 98%) een uitermate geschikte plek om juist de kinderen uit de risicogroepen tijdig te bereiken’, valt te lezen in de Kamerbrief.

Manon van Splunter-Schneider, voorzitter van NVM-Mondhygiënisten, vertelt dat de preventie inderdaad al op vroege leeftijd moet beginnen. “Veertig procent van de vijfjarigen heeft al gaatjes. Dan ben je te laat met een schooltandarts. Een mondhygiënist past naadloos in het team van zorgprofessionals op het consultatiebureau, die zich bezighouden met preventie en goede voorlichting.”

Roevros: “Ik hoop dat wij uiteindelijk overbodig zijn, doordat de preventie perfect op orde is.” Maar tot nu toe blijft er volgens hem een groep waarvoor de JTVA nodig is. “We zitten in een grote stad met veel migratie en gezinnen met grote zorgen, waar tandenpoetsen lage prioriteit heeft. Veel van onze patiënten nemen niet de stap om naar de praktijk te gaan, om allerlei redenen. Ouders zijn bang, spreken de taal niet, of schamen zich. Wij brengen de zorg naar de kinderen die niet zelf met hun ouders de zorg opzoeken.”

* https://nos.nl/artikel/2436509-minister-schouten-wil-terugkeer-schooltandarts

Labels:

To post a reply please login or register

VGerelateerde artikelen

“Als tandarts moet je verantwoordelijk omspringen met de macht die je hebt”

Wat doe je als tandarts wanneer je een patiënt met een verstandelijke beperking in je stoel hebt? Filosoof Simon van der Weele doet onderzoek naar ...

Nieuwe methode met peptiden moet beginnende cariës stoppen

WASHINGTON, VS – Preventie is vaak een belangrijk uitgangspunt als gesproken wordt over mondzorg. Veel patiënten zouden het echter een uitkomst vinden ...

Inspectie voor de Gezondheidszorg moet inkrimpen

AMSTERDAM – De top van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) moet kleiner, de regiokantoren in het land moeten dicht, maar op de werkvloer moeten...

Wat moet je weten van een patiënt met vertegenwoordiger?

UTRECHT – Wanneer een patiënt zijn eigen belangen niet kan behartigen, bijvoorbeeld vanwege een psychiatrische aandoening, kan een vertegenwoordiger ...

Afscheidssymposium ACTA-microbioloog dr. Hans de Soet

Na ruim 45 jaar werkzaam te zijn geweest in de Orale Microbiologie, zal dr. Hans de Soet dit najaar met pensioen gaan. Op aanstaande vrijdag 1 oktober 2021 ...

"De mond moet weer terug in het lichaam"

De laatste jaren wordt steeds duidelijker dat er wisselwerking is tussen mondgezondheid en algemene gezondheid. Een bekend voorbeeld hiervan is dat diabetes...

Casus: Monique moet het poetsen leren organiseren

Monique is een jonge vrouw van 25 jaar met een licht verstandelijke beperking. Ze is één keer eerder voor een kennismaking bij tandarts Sanne geweest. Ze ...

“Inspectiebezoek moet niet de reden zijn voor goede infectiepreventie”

ACTA-collega’s Alexa Laheij, Catherine Volgenant en Hans de Soet zijn volledig op elkaar ingespeeld. Dat blijkt wanneer we hen interviewen over hun nieuwe...

“Articulatiepapier meet niets, met T-Scan analyseer je beetregistratie”

Hoewel Robert Kerstein vanaf het begin betrokken is geweest bij de T-Scan, vindt hij zich geen founding father van deze digitale occlusietechnologie waarmee...

Podcast - Tandarts met dwarslaesie: “Als je iets graag wilt, moet je het doen”

Het leven van Edith Smeets staat op z’n kop als ze op vakantie in Mexico in 1995 van een sokkel valt, met haar rug op een stenen trap. Ze loopt een hoge ...

Opleiding

Live webinar
vr. 19 juli 2024
2:00 (CET) Amsterdam