GÖTEBORG, ZWEDEN – Hoewel de oorzaken onduidelijk en multicausaal kunnen zijn, zijn de effecten van angst voor de tandarts bij patiënten duidelijk merkbaar. Naarmate de angst toeneemt, dreigen patiënten afspraken en tandheelkundige zorg te vermijden en daarbij hun mondgezondheid te verwaarlozen. Uit een proefschrift van de Universiteit van Göteborg bleek dat de mate van angst voor de tandarts in het land de afgelopen decennia aanzienlijk is gedaald. Deze bevinding onderstreept de voordelen van een preventieve benadering van mondgezondheid. *

Het landelijke onderzoek onder 3.500 willekeurig geselecteerde volwassenen uit de Zweedse bevolking werd uitgevoerd door Dr. Lisa Svensson, tandarts bij de Zweedse openbare tandheelkundige dienst. Ze deed het onderzoek in het kader van haar doctoraat in de tandheelkunde aan de Universiteit van Göteborg. Van de respondenten gaf 4,7% aan ernstig angstig te zijn, 4,5% zei een matig niveau van angst te ervaren en 9,8% categoriseerde de angst voor de tandarts als laag. De overige 80,9% meldde geen angst te hebben voor de tandarts ­– een verrassend cijfer in vergelijking met een onderzoek uit 1962 waarin dit cijfer onder de Zweedse bevolking slechts 38,5% was.

Volgens Svensson is er geen eenduidig antwoord op de vraag waarom de angst voor de tandarts in het Scandinavische land zo gedaald is. “Men zou kunnen speculeren dat technische vooruitgang en een grotere focus op subjectieve waarden zich in de tandheelkunde in de afgelopen decennia hebben ontwikkeld, evenals een grotere focus op preventieve zorg,” vertelde Svensson aan Dental Tribune International.

“Een groot deel van de bevolking gaat op jonge leeftijd naar de tandarts ­– in Zweden al vanaf 3-jarige leeftijd, wanneer mondgezondheidsproblemen over het algemeen nog zeldzaam zijn. De huidige bevolking heeft ook een betere mondgezondheid dan de bevolking van vijftig jaar geleden, wat resulteert in minder ingrijpende tandheelkundige behandelingen. Een aanzienlijk deel van de bevolking ontvangt ook jarenlang tandheelkundige zorg voordat behandeling nodig is, wat angst voor de tandarts kan voorkomen.”

Triggers voor angst beheersen
In haar onderzoek ontdekte Svensson dat pijn en gebrek aan controle de meest gevreesde stimuli waren die werden gemeld door personen met ernstige angst voor de tandarts. Aangezien tandartsen deze triggers relatief gemakkelijk kunnen beheersen, is het de taak van de beroepsgroep om preventieve maatregelen te nemen om de angst van patiënten te verminderen, merkte Svensson op.

“Wees niet zuinig met lokale anesthetica – en algemene pijnstillers, indien nodig – en geef patiënten de mogelijkheid om de tandheelkundige ingreep te stoppen als ze daar behoefte aan hebben,” zei ze tegen Dental Tribune International. “Patiënten informeren over de procedure, wat we gaan doen, waarom en wanneer, zelfs tijdens de procedure, geeft patiënten ook een gevoel van controle.”

Hoewel Svensson toegaf dat volwassen patiënten met ernstige angst voor de tandarts “doorverwezen kunnen worden naar gespecialiseerde praktijken” voor psychologische gedragsbehandeling, moeten tandartsen desalniettemin in staat zijn om met deze patiënten om te gaan, aangezien “vanuit klinisch oogpunt mensen met ernstige angst voor de tandarts vaak algemene tandartspraktijken bezoeken.”

“Tandartsen ontmoeten en behandelen deze patiënten dagelijks, en daarom moeten ze alert zijn om patiënten met veel angst voor de tandarts te kunnen herkennen,” zei ze.

Wat de invloed van covid-19 op de angst voor de tandarts betreft, gaf Svensson aan dat het mogelijk nog iets te vroeg is om dit vast te stellen. “Het ontwikkelen van angst voor de tandarts is een lang proces, maar mensen met deze angst vermijden vaak tandheelkundige zorg, en de covid-19-pandemie is een goed excuus om niet naar de tandarts te gaan en daardoor de noodzakelijke tandheelkundige zorg uitstellen,” concludeerde ze.

Het proefschrift, getiteld Dental Anxiety: Prevalence, Measurements and Consequences, werd in November 2020 uitgegeven door Sahlgrenska Academy aan de Universiteit van Göteborg.